Nie. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości zapewnienia prania odzieży roboczej, może powierzyć pranie odzieży pracownikowi pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.
Odzież robocza
Jednym z obowiązków pracodawców jest dostarczanie pracownikom nieodpłatnie odzieży i obuwia roboczego, spełniającego wymagania określone w Polskich Normach, jeśli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu lub gdy ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik będzie miał prawo do roboczego obuwia i odzieży również, jeżeli świadczy pracę na stanowiskach, na których wykonywane prace są związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
W świetle art. 304 §1 Kodeksu pracy obowiązek zapewnienia odzieży ochronnej przez pracodawcę, obejmuje także osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych np. zleceniobiorców.
Pracodawca powinien prowadzić oddzielnie dla każdego pracownika kartę ewidencji przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także przechowywać dokumenty związane z wypłatą ekwiwalentu pieniężnego za ich pranie i konserwację.
Co do zasady to pracodawca pozostaje odpowiedzialny za pranie odzieży roboczej.
Zgodnie z art. 237 (9) §3 Kodeksu pracy, jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.
Pracodawca może polecić pracownikowi pranie odzieży roboczej
Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 lipca 2002 r. uchyliła obowiązek uzyskania przez pracodawcę zgody na powierzenie pracownikowi prania odzieży roboczej. W rezultacie, obecnie pracodawca może bez zgody pracownika nałożyć na niego powinność prania swojej odzieży roboczej. W poprzednim stanie prawnym pracownik miał zatem prawo odmówić prania odzieży, jeżeli według swojej oceny, pracodawca ma możliwość zapewnienia takiego prania.
Obecnie odmowa prania odzieży roboczej może być zatem kwalifikowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych, w rezultacie może w skrajnych skutkować nałożeniem na pracownika kary porządkowej lub rozwiązaniem umowy o pracę.
Kodeks pracy nie definiuje co oznacza, że pracodawca „nie ma możliwości” zapewnienia prania odzieży. Pracodawca może samodzielnie zdecydować o wystąpieniu powyższego warunku powierzenia prania pracownikom. Wydaje się bowiem, że obiektywnie pracodawca co do zasady zawsze ma taką możliwość, ale w praktyce może uznać przykładowo, że koszty prania odzieży roboczym będą wyższe niż powierzenia prania pracownikom za wypłatą ekwiwalentu.
W nauce prawa pracy, zwracano też uwagę, że w odniesieniu do największych zakładów pracy, należy przyjąć, że obiektywnie wykluczony jest brak zapewnienia prania odzieży roboczej, jeżeli bez większych problemów można zorganizować pranie na terenie zakładu pracy.
Warto również pamiętać, że co do zasady nie jest możliwe powierzenie pracownikowi prania odzieży roboczej jedynie części pracowników np. pojedynczym pracownikom lub pracownikom na określonych stanowiskach, jeżeli pracodawca zapewnia pranie odzieży pozostałych pracowników.
Podstawa prawna: art. 237 (7) – art. 237 (10), art. 304 §1 Kodeksu pracy
Magdalena Sudoł, adwokat, Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp. k.