Pracownik, wobec którego lekarz orzekł niezdolność do pracy, nie może być przez pracodawcę zobowiązany do świadczenia pracy – nawet wówczas, gdyby faktycznie powierzone mu zadania nie kolidowały z przyczyną niezdolności. Osoba świadcząca pracę zarobkową podczas zwolnienia lekarskiego traci prawo do zasiłku chorobowego.
Pracownik zobowiązany jest do wykonywania poleceń przełożonych wówczas, gdy spełniają one trzy warunki:
- dotyczą one pracy,
- nie są sprzeczne z przepisami prawa,
- nie są sprzeczne z umową o pracę.
Podległość pracownika i konieczność wykonywania poleceń wynikających z kierowniczej roli pracodawcy (pracodawca jako szef jest stroną władczą w ramach stosunku pracy) nie oznacza zatem, że pracownik ma wykonać każde polecenie, niezależnie od tego, w jakiej sytuacji się znajduje. Osoba niezdolna do pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego nie może świadczyć pracy. Lekarz przeprowadzający badanie stwierdził bowiem, że wykonywanie pracy jest niemożliwe. Podkreślają to także sądy. W czasie zwolnienia lekarskiego pracownik jest czasowo zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i wykonywania innych czynności mających związek z pracą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 stycznia 1999 r., sygn. akt III AUa 1221/98, Pr. Pracy 1999/9/48).
Polecenie wykonywania pracy podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i stanowi przejaw korzystania ze swojego prawa sprzecznie z jego przeznaczeniem (art. 8 k.p.). Pracodawca nie może się opierać na swojej opinii, zgodnie z którą dane czynności nie kolidują z konkretnym rodzajem niezdolności do pracy.
Dopuszczenie do pracy pracownika niezdolnego do jej wykonywania może być uznane za wykroczenie. W skrajnych przypadkach nawet za przestępstwo przeciwko prawom pracowniczym.
Potwierdzenie takiej opinii zawierają także przepisy ubezpieczeniowe. Ubezpieczony wykonujący w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia Nie ma przy tym znaczenia to, czy inna praca była niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach, adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: „pacjent może chodzić” nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. Taki zapis upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarską (wyrok z 12 listopada 2002 r., sygn. akt III AUa 3189/01, Pr. Pracy 2009/10/43).
Podstawa prawna
- Art. 8 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 36, poz. 181.
- Art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 225, poz. 1463.