Przed sądem pracy możemy się spotkać z kilkoma rodzajami terminów. Są to terminy:
- ustawowe – to najważniejsze terminy, wynikają one wprost z przepisów prawa, nie można ich przekroczyć, czynność procesowa dokonana po upływie terminu ustawowego jest nieskuteczna,
- sądowe – zależą od uznania sądu, są wyznaczane przez sąd lub przez przewodniczącego, upływ terminów sądowych na ogół nie powoduje bezskuteczności spóźnionej czynności, jeżeli na jej dokonanie pozwala stan postępowania – pracownik może złożyć pismo procesowe w późniejszym terminie, gdyż procedura sądowa z zakresu prawa pracy zezwala na przytaczanie okoliczności faktycznych i dowodów na uzasadnienie swych wniosków lub na odparcie wniosków i twierdzeń przeciwnych, aż do zamknięcia rozprawy,
- instrukcyjne – są tylko formą sugestii dla sądu lub strony, ich uchybienie nie powoduje ujemnych konsekwencji, przekroczenie tych terminów nie jest niebezpieczne, a jeśli zrobi to sąd, to nie można z tej przyczyny postawić mu żadnego zarzutu.
Jak obliczyć termin
Terminy przed sądem pracy oblicza się według przepisów prawa cywilnego. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło (np. wypowiedzenie umowy). Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Przykładowo tygodniowy termin do dokonania czynności (np. na odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę), którego początkiem jest czwartek, upłynie w następny czwartek o 24.00. Natomiast miesięczny termin, którego bieg rozpoczyna się 30 stycznia 2011 r., upłynie 28 lutego 2011 r.
Wskazane zasady stosuje się do terminów ciągłych, a zatem takich, które w założeniu nie są przerywane. Termin taki może stracić ciągłość na skutek rozmaitych zdarzeń (np. umowy stron, nadzwyczajnej zmiany stosunków).
Jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca. Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom. Jeżeli strony zastrzegą termin kilku miesięcy i pół miesiąca, najpierw należy ustalić datę terminu liczonego w pełnych miesiącach, a dopiero potem doliczyć 15 dni. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za 30 dni, a rok za 365 dni.
PRZYKŁAD: Przekroczenie terminu ustawowego
Pracownik złożył w sądzie pozew odszkodowawczy ze znacznym przekroczeniem 14-dniowego terminu. Pracodawca spodziewał się, że pozew zostanie odrzucony, a sprawa nie będzie rozpatrywana. Tymczasem odebrał na poczcie pozew wraz z wezwaniem na rozprawę na 22 stycznia 2011 r. W analizowanej sytuacji sąd postąpił słusznie – mamy tu bowiem do czynienia ze specjalnym rodzajem terminu, który nie jest terminem procesowym, a terminem zawitym prawa materialnego. Przekroczenie tego terminu powoduje oddalenie powództwa po przeprowadzeniu rozprawy.
Wolna sobota
Jeżeli koniec terminu w postępowaniu przed sądem pracy przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego. Jeśli jednak termin ten przypada na sobotę, to nie ma automatycznego przesunięcia. W rozumieniu art. 115 k.c. sobota nie jest bowiem dniem ustawowo wolnym od pracy. Wyjaśnił to Sąd Najwyższy (SN) w uchwale z 25 kwietnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 8/03, OSNC 2004/1/1). W sprawie tej koniec terminu do złożenia pisma procesowego wypadał w sobotę. Pełnomocnik wysłał je dopiero w poniedziałek, bo uznał, że zarówno sobota, jak i niedziela są dniami wolnymi od pracy, więc termin ulega przesunięciu na najbliższy dzień roboczy. Problem w tym, że art. 115 k.c. pozwala przesuwać termin, gdy wypada on w dzień „ustawowo wolny od pracy”. SN uznał, że w rozumieniu tego przepisu sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Przepisy ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. nr 4, poz. 28, ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 224, poz. 1459) nie wymieniają sobót. Żadna inna ustawa także nie wymienia ich jako dni ustawowo wolnych od pracy.
Przywrócenie terminu
Jeżeli pracownik nie dokonał – bez swojej winy – w terminie czynności, o których mowa w art. 97 § 21 k.p. (złożenie wniosku o sprostowanie świadectwa pracy) i w art. 264 k.p. (wniesienie do sądu odwołania od rozwiązania umowy), sąd pracy na jego wniosek może postanowić o przywróceniu uchybionego terminu. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. Nie jest to dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych, a także gdy wprawdzie jego uchybienie pociąga za sobą ujemne skutki procesowe dla strony, ale może ona je usunąć inną drogą, np. wnosząc zażalenie.
Tabela. Najważniejsze terminy w sądzie pracy
| Rodzaj terminu | Rodzaj czynności i termin na jej dokonanie |
| Ustawowe | Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. |
| Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę. | |
| Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy. | |
| Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. | |
| Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. | |
| Pracownik może w ciągu siedmiu dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu siedmiu dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. | |
| Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się. | |
| Sądowe | Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. |
| Po wniesieniu pozwu sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności procesowej osobę niemogącą na razie przedstawić pełnomocnictwa. Zarządzenie to sąd może uzależnić od zabezpieczenia kosztów. Sąd wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby. W tym wypadku przeciwnik może żądać od działającego bez umocowania zwrotu kosztów spowodowanych jego tymczasowym dopuszczeniem. | |
| Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń, nie można nadać sprawie dalszego biegu. | |
| Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania. Jeżeli postępowanie karne, dyscyplinarne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych wypadkach może się zwrócić do właściwego organu. | |
| Każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera tajemnicę państwową. | |
| Umowne | Sąd może zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron, które jednocześnie mogą wskazać okres, przez jaki postępowanie może być zawieszone. |
| Instrukcyjne | Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do dwóch tygodni. W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy. |
| Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie dwutygodniowym od dnia złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a gdy wniosek taki nie był zgłoszony – od dnia zaskarżenia wyroku lub wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. W sprawie zawiłej, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony, nie dłuższy niż trzydzieści dni. |
Podstawa prawna
- Art. 264 i 265 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 254, poz. 1700.