Pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy, z przepisów wykonawczych do Kodeksu pracy albo z innych przepisów prawa (§ 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – DzU nr 60, poz. 281 ze zm.).
Artykuł 32 ust. 1–2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.; zwanej dalej ustawą zasiłkową) przewiduje możliwość zwolnienia od pracy pracownika w związku ze sprawowaniem opieki nad chorym dzieckiem albo innym członkiem rodziny. Pracownikowi można więc udzielić takiego zwolnienia, a za ten okres przysługuje mu zasiłek opiekuńczy.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu (w tym pracownikowi) zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
- dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
– nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
– porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
– pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
- innym chorym członkiem rodziny.
Za innych członków rodziny uważa się:
- małżonka,
- rodziców,
- teściów,
- dziadków,
- wnuki,
- rodzeństwo,
- dzieci w wieku ponad 14 lat,
jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.
Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad innym członkiem rodziny niż dziecko do lat 14 przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres 14 dni w roku kalendarzowym.
W sytuacji wskazanej w pytaniu należy uznać, że pracownikowi będzie przysługiwał zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad babcią, jeśli zostanie to należycie udokumentowane.
W celu uzyskania zasiłku opiekuńczego pozostawanie z chorym członkiem rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym ubezpieczony dokumentuje swoim oświadczeniem (§ 21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU nr 65, poz. 742 ze zm.).
Przyznanie i wypłata zasiłku opiekuńczego następuje po złożeniu przez ubezpieczonego wniosku ZUS Z-15 – Wniosek do uzyskania zasiłku opiekuńczego (§ 18 rozporządzenia).
Należy pamiętać, że do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny mają odpowiednio zastosowanie zasady określone w art. 62 ustawy zasiłkowej, tj.:
- dokumenty uprawniające do zasiłku opiekuńczego ubezpieczony jest zobowiązany dostarczyć odpowiednio płatnikowi zasiłku albo płatnikowi składek w ciągu 7 dni od daty zgłoszenia choroby członka rodziny (praktycznie od pierwszego dnia nieobecności w pracy z tego powodu),
- w przypadku gdy powyższe dokumenty zostały dostarczone po upływie 7 dni, zasiłek chorobowy ulega obniżeniu o 25% za okres od 8. dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia tego zaświadczenia; obniżenia tego nie stosuje się, jeżeli niedostarczenie dokumentów w terminie nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.