Jak rekompensować dyżur pełniony w dniu wolnym od pracy

RADA

 Czterogodzinny dyżur pełniony w dniu, który zgodnie z obowiązującym pracownika harmonogramem czasu pracy jest dla niego dniem wolnym wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, jeśli pracownik podczas tego dyżuru nie wykonywał pracy, rekompensuje się czasem wolnym w wymiarze 4 godzin.

UZASADNIENIE

Pracodawca może zobowiązać pracownika do pełnienia dyżuru, czyli do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym wyznaczonym miejscu. Czasu takiego dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. W zamian za czas takiego dyżuru pracownikowi przysługuje, co do zasady, rekompensata w postaci czasu wolnego w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru. W razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego, za czas dyżuru przysługuje wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.

Jeżeli pracodawca ma zamiar zrekompensować pracownikowi czas dyżuru czasem wolnym, to za każdą godzinę takiego dyżuru udziela mu godzinę czasu wolnego od pracy. Dotyczy to również dyżuru pełnionego w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, a nawet w niedzielę czy święto, które są dla pracownika dniami wolnymi od pracy. Czas takiego dyżuru nie jest bowiem czasem pracy, a co za tym idzie, rozlicza się go na zasadach ogólnych ustalonych dla dyżuru, nie zaś dla czasu pracy. Jeśli taki dyżur był pełniony w domu, to pracownikowi, w zamian za czas dyżuru, nie przysługuje żadna rekompensata - ani pieniężna, ani w formie czasu wolnego.

Jeśli jednak podczas dyżuru pracownik wykonywał pracę choćby przez krótki czas, to czas wykonywanych przez niego czynności jest czasem pracy i jest rozliczany na zasadach określonych dla czasu pracy, a pozostały czas (gdy pracownik pozostawał jedynie w gotowości do świadczenia pracy) jest czasem dyżuru i rozliczamy go na zasadach ustalonych dla dyżuru.

PRZYKŁAD

Pracownik w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy pełnił 4-godzinny dyżur w zakładzie pracy. Podczas tego dyżuru musiał wykonywać czynności pracownicze przez 1 godzinę. Za tę jedną godzinę pracy pracownik powinien otrzymać 1 dzień wolny od pracy w terminie z nim uzgodnionym, nie później jednak niż do końca okresu rozliczeniowego. Ta jedna godzina pracy podczas dyżuru stanowiła bowiem pracę w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Za 3 pozostałe godziny dyżuru pracownik powinien otrzymać 3 godziny czasu wolnego od pracy - był to bowiem „zwykły” dyżur.

W przypadku gdy dyżur w dniu wolnym był wykonywany przez pracownika w domu i w trakcie tego dyżuru pracownik został wezwany do wykonywania pracy, to za czas dyżuru, gdy nie wykonywał pracy, nie przysługuje mu żadna rekompensata, a za czas wykonywania pracy - inny dzień wolny w terminie z nim uzgodnionym, udzielony nie później niż do końca okresu rozliczeniowego.

W taki sam sposób rozlicza się dyżur wykonywany w niedzielę lub święto niebędące dla pracownika dniem pracy. Jeśli bowiem pracownik wykonywał dyżur w niedzielę lub święto i podczas tego dyżuru był zobowiązany wykonywać pracę przez chociażby krótki czas, to za czas tej pracy przysługuje mu inny dzień wolny lub 100% dodatek do wynagrodzenia za czas tej pracy. Za czas samego dyżuru przypadającego w niedzielę lub święto, polegającego na pozostawaniu do dyspozycji pracodawcy, przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym wymiarowi tego dyżuru, a gdy był on pełniony w domu - nie przysługuje za jego czas żadna rekompensata.

• art. 151³, art. 151⁵ § 1 i § 3, art. 151¹¹ § 1 Kodeksu pracy.

Monika Kaźmierczak

specjalista w zakresie prawa pracy