Czas pracy kierowców - zakres ustawy
Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16.04.2004 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) (dalej jako „Ustawa”) dotyczy m. in. „czasu pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie stosunku pracy” (art. 1 pkt 1).
Kierowca
Nie definiuje pojęcia kierowcy, więc chcąc ustalić zakres jej zastosowania trzeba sięgnąć po definicje zawarte w innych aktach (jak Prawo o ruchu drogowym z dnia 20.06.1997 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.), Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) z dnia 1.07.1970 roku (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1087 ze zm.), Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15.03.2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającym rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L 2006 Nr 102, str. 1 ze zm.)). W oparciu o nie przez kierowcę należy rozumieć praktycznie każdą osobą uprawnioną do kierowania pojazdem (prowadzącą pojazd nawet przez krótki okres czasu lub znajdującą się w pojeździe, by w razie potrzeby podjąć się jego prowadzenia). Dodatkowo – w oparciu o ww. przepis Ustawy - zatrudnioną w ramach stosunku pracy i wykonującą przewóz drogowy. Ten ostatni rozumiany jest również szeroko, jako przewóz drogowy w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 561/2006 (art. 2 pkt 2 Ustawy), czyli jako każda podróż odbywana w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używanym do przewozu osób lub rzeczy (art. 4 lit. b ww. rozporządzenia). W tym znaczeniu kierowcą byłby każdy pracownik, który wykonując pracę, prowadziłby pojazd po drogach publicznych.
Zobacz również: Jakie przerwy w czasie pracy przysługują pracownikowi?
Charakter zatrudnienia
Państwowa Inspekcja Pracy odwołuje się w tym aspekcie do stanowiska, którym zatrudniony jest pracownik zgodnie z umową o pracę. Wskazuje, że przepisy ustawy o czasie pracy kierowców znajdą zastosowanie do wszystkich kierowców zatrudnionych w formule stosunku pracy odbywających taką [powyżej zdefiniowaną – przyp. autora] podróż. (…) zgodnie z art. 29 § 1 pkt 1 k.p. umowa o pracę określa w szczególności rodzaj wykonywanej pracy. Inspektor pracy dokonujący czynności nadzorczo - kontrolnych w zakresie przepisów o czasie pracy weryfikuje zgodność organizacji czasu pracy ze szczególnymi rozwiązaniami z ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, jeżeli strony stosunku pracy wspólnie uzgodniły taki właśnie charakter zatrudnienia. Inspektor pracy nie ma przy tym uprawnień do wyręczania stron stosunku pracy w tym zakresie. Jeżeli zatem strony stosunku pracy ustalą, że pracownik będzie wykonywał pracę w charakterze magazyniera, w rzeczywistości jednak - w ocenie pracownika - charakter jego zatrudnienia bardziej mu przypomina kierowcę, ewentualne roszczenia pracownika mogą być dochodzone wyłącznie przed sądem pracy np. w drodze powództwa o ustalenie charakteru zatrudnienia (por. stanowiska Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 16.10.2007 roku (GNP-302-4560-464/07/PE) oraz z dnia 11.8.2008 roku (GPP-302-4560-609/08/PE)).
Rodzaj (charakter) pracy powinno się jednak oceniać przy uwzględnieniu zakresu obowiązków i czynności powierzonych oraz wykonywanych przez pracownika. Dlatego też pracodawca, chcąc stosować właściwe regulacje o czasie pracy, powinien dokonywać takiej analizy nie tyle z punktu widzenia samego stanowiska pracy (jego nazwy), ale zakresu obowiązków określonych w umowie (lub innym akcie, np. regulaminie), jak i faktycznie realizowanych przez pracownika. Te z nich, które są przeważające powinny decydować o tym, czy pracownik jest kierowcą w powyższym znaczeniu i czy jest objęty szczególną regulacją o czasie pracy z Ustawy.
Polecamy poradnik: Kodeks pracy 2014 z komentarzem
Polecamy także: Czas pracy 2015
Wyjątki
Ustawa przewiduje pewne wyjątki. Wyłączają one jednak stosowanie jedynie poszczególnych jej przepisów, dotyczących przede wszystkim wyłączenia tygodniowego limitu czasu pracy kierowców wynoszącego 60 godzin (z art. 12 ust. 2 i 3 Ustawy), obowiązku zapewnienia przerw w czasie pracy wynoszących 30 lub 45 min (z art. 13 Ustawy) i ograniczenia pracy w porze nocnej do 10 godzin (z art. 21 Ustawy). Ponadto, są one zastrzeżone do konkretnych przypadków, jak poruszanie się po drogach wewnętrznych obiektów portowych czy kolejowych, prowadzenie pojazdów specjalistycznych używanych do celów medycznych, ratownictwa lub używanych w stanach nadzwyczajnych, pojazdów przeznaczonych do przewozu towarów, których dopuszczalna masa całkowita, łącznie z przyczepami lub naczepami, nie przekracza 3,5 tony, pojazdów o maksymalnej prędkości dopuszczalnej nieprzekraczającej 30 kilometrów na godzinę, czy pojazdów używanych do niehandlowych przewozów dóbr w celach prywatnych. Ustawa ma zatem szerokie zastosowanie, a przewidziane w niej wyłączenia należy interpretować wąsko.
Zadaj pytanie: Forum