Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje tzw. pierwsza ustawa deregulacyjna. Najważniejsze zmiany, jakie zostały nią wprowadzone, dotyczą zmian w urlopach wypoczynkowych i wydawaniu zaświadczeń ZUS RMUA.
Zaległe urlopy
Od 2012 r. włącznie pracownicy mają więcej czasu na wykorzystanie urlopów wypoczynkowych. Urlopu zaległego należy udzielić do końca III (a nie I) kwartału kolejnego roku, czyli do 30 września (art. 168 k.p.). Udzielenie go w terminie późniejszym, nawet na wniosek pracownika, jest niezgodne z prawem i naraża pracodawcę na ewentualne konsekwencje.
Nowe zasady stosuje się do zaległych urlopów za 2011 r. (i następnych).
WAŻNE!
Pracodawca może wymusić na pracowniku wykorzystanie zaległego urlopu. Dzieje się tak dlatego, że to pracodawca, a nie pracownik będzie ponosił skutki nieudzielenia urlopu w terminie.
Zasady wydawania ZUS RMUA
Ustawa deregulacyjna wprowadziła jeszcze jedną istotną dla pracodawców zmianę. Zgodnie z ustawą pracodawcy nie muszą już co miesiąc sporządzać informacji ZUS RMUA. Obecnie wystarczy przekazać pracownikowi taki dokument, w podziale na poszczególne miesiące, za rok ubiegły w terminie do 28 lutego roku następnego na piśmie lub za zgodą podwładnego w formie dokumentu elektronicznego. Niemniej jednak wciąż pracownicy mogą poprosić o takie zaświadczenie, nie częściej niż raz na miesiąc – za miesiąc poprzedni.
Norma czasu pracy pracowników niepełnosprawnych
Od 1 stycznia 2012 r. pracownik niepełnosprawny w stopniu znacznym i umiarkowanym pracuje co do zasady przez 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Pracownik, który chce pracować w obniżonej normie (7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo), musi przedstawić pracodawcy stosowne zaświadczenie.
Dokument taki wystawia lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną. W związku z tym pracownik niepełnosprawny, który chce pracować krócej, powinien złożyć wniosek do pracodawcy o skierowanie go do lekarza medycyny pracy na badanie (pracodawca nie może odmówić skierowania na takie badanie). Może także dostarczyć zaświadczenie od lekarza prywatnego, a pracodawca może takie zaświadczenie zaakceptować lub skierować pracownika do lekarza medycyny pracy.
Czas pracy kierowców
Od stycznia 2012 r. obowiązują także nowe przepisy dotyczące rozliczania czasu pracy kierowców. Obecnie do celów ustalania czasu pracy porą nocną dla kierowcy będą 4 wybrane godziny między 0.00 a 7.00.
Dla kierowców można także wprowadzać indywidualne rozkłady czasu pracy, gdzie naruszenie doby pracowniczej nie będzie powodowało nadgodzin. Aby jednak tak się stało, pracodawca musi dojść do porozumienia z zakładową organizacją związkową. Jeżeli taka nie działa w zakładzie pracy, to należy osiągnąć porozumienie z przedstawicielami pracowników.
Istotną zmianą było także wprowadzenie zapisu, że w przypadku zastosowania systemu równoważnego, wszystkim kierowcom bez wyjątku można przedłużyć czas pracy maksymalnie do 12 godzin na dobę. Przed tą zmianą inna przedłużona norma dotyczyła kierowców w transporcie drogowym, a inna pozostałych.
Do kierowców można także obecnie stosować system zadaniowego czasu pracy, jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją.
Kierowca musi także dodatkowo informować pracodawcę na piśmie o:
- przeciętnej tygodniowej liczbie godzin wykonywanych przewozów drogowych lub innych czynności, na innej podstawie niż stosunek pracy, albo o ich niewykonywaniu.
Nowe uprawnienia dla weteranów
Od 30 marca 2012 r. pracownicy mający status weterana lub weterana poszkodowanego otrzymali dodatkowe przywileje. Okresy udziału w działaniach poza granicami państwa wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Ponadto osoby takie mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym. Pracownik ma prawo do takich dodatkowych dni wolnych w momencie przedłożenia pracodawcy ostatecznej decyzji administracyjnej o przyznaniu statusu weterana lub weterana poszkodowanego. Niemniej jednak, jeśli weteran ma prawo do urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni w roku kalendarzowym, nie przysługuje mu już dodatkowy urlop.
Większe kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców
Obecnie każdy pracodawca, który zatrudnia cudzoziemca, musi przed dopuszczeniem go do prac uzyskać dokument potwierdzający legalność jego pobytu oraz przechowywać kopię tego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Ponadto pracodawca, który zleca pracę cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce nielegalnie, musi pokryć koszty związane z przesłaniem zaległych należności do państwa, do którego cudzoziemiec powrócił lub został wydalony.
Nowe przepisy przewidują także zaostrzenie kar za przypadki powierzania pracy cudzoziemcom nielegalnie przebywającym w Polsce. Pracodawca, który dopuszcza się takiego naruszenia, powinien liczyć się z tym, że może otrzymać nawet karę ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Wracają stare zasady liczenia wymiarów czasu pracy
Od 8 października 2012 r. ponownie obowiązują zasady liczenia wymiarów czasu pracy obowiązujące do 31 grudnia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny uznał bowiem, że przepis, na mocy którego święto wypadające w dzień harmonogramowo wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy nie obniża normy czasu pracy, jest niezgodny z Konstytucją RP.
Jednocześnie 6 stycznia pozostał dniem ustawowo wolnym od pracy.
Podstawa prawna:
- art. 1, art. 11 pkt 2 ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków dla obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 232, poz. 1378),
- art. 15, art. 16 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.),
- art. 6 ustawy z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym i niektórych innych ustaw (DzU nr 244, poz. 1454),
- art. 35 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (DzU z 2011 r. nr 205, poz. 1203),
- ustawa z 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2012 r. poz. 769).
Orzecznictwo:
- wyrok TK z 2 października 2012 r. (K 27/11, DzU poz. 1110).