W przypadku Państwa pracowników pracujących na zmiany dzień wolny powinien być liczony jako 24 godziny od zakończenia doby pracowniczej. Jeżeli pracownik pracuje w godz. od 22.00 do 6.00, to doba pracownicza zakończy się o godz. 22.00 w dniu, w którym pracownik zakończył zmianę roboczą. Od tej godziny liczymy 24 godziny jako dzień wolny. Pracownik nie może więc rozpocząć pracy w kolejnym dniu o godz. 6.00.
UZASADNIENIE
Przepisy prawa pracy wymagają, aby pracownik pracował w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy (art. 129 § 1 Kodeksu pracy). Przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy oznacza, że praca nie musi być wykonywana każdego tygodnia przez równo 5 dni, ale że musi zostać zachowana średnio taka właśnie liczba dni pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
W przedstawionej sytuacji podstawowe znaczenie ma to, w jaki sposób liczymy czas dnia wolnego wynikającego z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Nie można przyjąć, że jest to dzień kalendarzowy (w godz. od 0.00 do 24.00), gdyż w żaden sposób nie dałoby się tego powiązać z systemem pracy zmianowej.
Do ustalenia, jak oddawać dni wolne pracownikom pracującym na zmiany, pomocna jest definicja doby pracowniczej. Do celów rozliczania czasu pracy pracownika, przez dobę pracowniczą należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 128 § 3 pkt 1 Kodeksu pracy). Doba pracownika, który pracuje w godz. od 22.00 do 6.00, zaczyna się zatem o godz. 22.00 i kończy o godz. 22.00 w dniu, w którym zakończył zmianę roboczą. Doba pracownicza ma bardzo istotne znaczenie do rozliczenia dobowej normy czasu pracy, a w konsekwencji do określenia pracy w godzinach nadliczbowych. Wyznacza również przedział czasowy, w jakim ma zostać zapewniony co najmniej 11-godzinny minimalny wypoczynek.
Nie można uznać, że pojęcia doby pracowniczej i dnia wolnego wynikającego z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy mogą być odmiennie traktowane oraz że dzień wolny zostanie udzielony w trakcie doby pracowniczej.
WAŻNE!
Pracownik powinien mieć dzień wolny liczony od zakończenia doby pracowniczej.
Jeżeli przyjmiemy, że pracownik powinien mieć zapewniony dzień wolny jako 24 godziny od godziny, w której zakończył pracę, to w rzeczywistości jego odpoczynek dobowy byłby ograniczony. Pracownik ma bowiem mieć zapewniony co najmniej 11-godzinny wypoczynek w każdej dobie, w której świadczy pracę (art. 132 § 1 Kodeksu pracy). Ponadto ma otrzymać odpowiednią liczbę dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym. Pracownik musi mieć zapewnioną w przyjętym okresie rozliczeniowym łącznie przynajmniej taką samą liczbę dni wolnych od pracy, jak liczba przypadających w tym czasie niedziel, świąt i dni wolnych od pracy wynikających ze średnio 5-dniowego tygodnia pracy (art. 147 Kodeksu pracy).
Należny pracownikowi dzień wolny od pracy (24 godziny) następuje po zakończeniu 24-godzinnej doby pracowniczej, w której pracownik wykonywał pracę. Takie stanowisko w tej sprawie prezentują również Państwowa Inspekcja Pracy oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
PRZYKŁAD
Pracownik pracował od poniedziałku do piątku na trzeciej zmianie w godz. od 22.00 do 6.00. Pracodawca udzielił mu 2 dni wolnych od godz. 22.00 w sobotę do godz. 22.00 w niedzielę i od godz. 22.00 w niedzielę do godz. 22.00 w poniedziałek. Pracownik stawił się do pracy na godz. 22.00 w poniedziałek. Takie postępowanie pracodawcy jest prawidłowe.
Podstawa prawna
- art. 128, art. 129, art. 132–133, art. 147 Kodeksu pracy.