Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) od 2004 roku nadzoruje wykorzystanie środków pochodzących z Unii Europejskiej na rzecz rozwoju kadr przedsiębiorstw działających w Polsce. Co roku projekty o wartości przekraczającej miliard złotych są przygotowywane przez przedsiębiorców, którzy stają do konkursów organizowanych przez PARP. Środków jednak wystarczy tylko dla najlepiej przygotowanych przedsięwzięć.
400 mln zł do pozyskania
Zgodnie z Planem Działania na 2010 rok dla II Priorytetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w ramach poddziałania 2.1.1 „Rozwój kapitału ludzkiego przedsiębiorstw” wyasygnowano kwotę 400 mln zł na realizację trzech konkursów:
- zamkniętych ponadregionalnych projektów szkoleniowych, skierowanych do konkretnych przedsiębiorstw lub grupy przedsiębiorstw,
- otwartych ogólnopolskich projektów szkoleniowych, zawierających ofertę dostępną dla określonych typów przedsiębiorstw, branż lub grup zawodowych,
- projektów studiów podyplomowych, na które w trybie otwartej rekrutacji mogą zgłaszać się pracownicy przedsiębiorstw oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą.
Mówiąc o podziale środków na finansowanie poszczególnych typów projektów, to na chwilę obecną pewne jest jedynie, że największy budżet zostanie przyznany na realizację ponadregionalnych projektów zamkniętych. Są to przedsięwzięcia o najwyższej skuteczności działania, będące odpowiedzią na zdiagnozowane potrzeby konkretnych przedsiębiorców, oparte na strategii przedsiębiorstwa i stanowiące istotne źródło motywacji dla pracodawców utrzymania planów rozwojowych pracowników na pożądanym poziomie.
Pierwszy konkurs (studia podyplomowe) uruchomiono w lutym tego roku, kolejne – w marcu i maju 2010 r., więc czasu na przygotowanie spójnego, przemyślanego i wartościowego projektu szkoleniowego pozostaje coraz mniej.
Najważniejsza jest spójność
Istnieje wiele wymogów, które musi spełnić wnioskodawca, aby móc liczyć na wsparcie swojego przedsięwzięcia szkoleniowego środkami publicznymi w ramach poddziałania 2.1.1. Jak pokazują statystyki, aplikowanie o środki staje się coraz łatwiejsze – przede wszystkim ze względu na akumulację wiedzy na temat przygotowania spójnego i dobrze przemyślanego projektu wśród przedsiębiorców i innych podmiotów aplikujących o wsparcie z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Niestety, analizując przyczyny odrzucenia wniosków o dofinansowanie z ubiegłego roku, można wskazać co najmniej kilka obszarów, kluczowych przy ocenie jakości i adekwatności projektu szkoleniowego, które najczęściej wymagają znacznej poprawy.
- Ponadregionalne zamknięte projekty szkoleniowo-doradcze najczęściej nie spełniały minimalnych wymogów związanych z przedstawieniem odpowiednich rezultatów projektu (27 proc. ocenianych wniosków) oraz działań planowanych do przeprowadzenia w trakcie realizacji przedsięwzięcia (w tym przede wszystkim programu szkoleniowego – ponad 22 proc. wniosków). Oczekiwania stawiane tego typu „szytym na miarę” projektom w obszarze konkretnych działań zaplanowanych do przeprowadzenia, osiągnięcia konkretnych efektów i przełożenia ich na cele, jakie przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć, są ze zrozumiałych przyczyn wysokie. Tymczasem właśnie brak jasnego zdefiniowania oczekiwań, jakie stawia się w związku z realizowanym programem szkoleniowo-doradczym, i powiązania w relacji przyczynowo-skutkowej potrzeby, działań, rezultatów i celów projektu – to wszystko powoduje, że zamknięty projekt szkoleniowy nie stanowi spójnej całości. W konsekwencji nie prowadzi do realizacji założeń, przyczyniających się do wypełnienia strategii przedsiębiorstwa. Należy więc pamiętać o tym, aby przygotowując wniosek mieć już klarowną propozycję tego, jaki jest jego cel, w jaki sposób wpisuje się on w strategię przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw, jakie rezultaty będą dla nas odpowiednie, aby na zakończenie projektu ocenić, czy osiągnęliśmy cel. Wreszcie – jakie działania zamierzamy podjąć, aby dokonać zmiany w kapitale ludzkim organizacji i osiągnąć to, co założyliśmy.
- Negatywna ocena opisu wymiernych rezultatów projektu była również najczęstszą (niemal połowa wniosków) przyczyną niepowodzenia w ubieganiu się o dofinansowanie projektów szkoleń otwartych, zaś drugą najczęstszą z przyczyn była ocena uzasadnienia potrzeby realizacji projektu (ponad 47 proc. wniosków). Jak się okazuje, mimo wymaganej mniejszej precyzji w określaniu rezultatów, wiele aplikujących firm szkoleniowych miało poważny problem ze skonkretyzowaniem założeń przedsięwzięcia. Można odnieść wrażenie, że pewna grupa aplikujących o środki do PARP przygotowała projekty zbyt szeroko zakrojone (np. oferujące szeroką kafeterię tematów szkoleniowych), przez co niemożliwe do uszczegółowienia. Projekt musi być odpowiedzią na zdefiniowane, zbadane potrzeby określonej grupy docelowej (np. pracowników na wybranym szczeblu w wybranym sektorze gospodarczym) i powinien oferować odpowiedni zakres programowy szkoleń.
- Kategorie, których ocena najczęściej prowadziła do odrzucenia projektu studiów podyplomowych, to budżet przedsięwzięcia (ponad 40 proc. wniosków) i ponownie opis rezultatów projektu (39 proc. wniosków). Tak jak w przypadku projektów otwartych – problem braku konkretyzacji przedsięwzięć z racji charakteru działalności prowadzonych przez uczelnie wyższe (to one przede wszystkim składają wnioski) jest tutaj dotkliwy. Poza tym znaczne przeszacowanie kosztów w stosunku do oferty rynkowej uczelni, niedające się uzasadnić specyfiką finansowanego z funduszy strukturalnych UE, skutkowało odrzuceniem projektów.
MŚP mile widziane
Co roku warunki otrzymania dofinansowania na szkolenie pracowników ulegają pewnym zmianom. Czego zatem powinni spodziewać się przedsiębiorcy przed tegorocznymi konkursami?
Przede wszystkim PARP postawiła nieco wyższą poprzeczkę poprzez określenie warunków przystąpienia do konkursów (poprzez określenie tzw. kryteriów dostępu). W projektach szkoleń zamkniętych niezbędne jest włączenie przedsiębiorcy, którego pracownicy będą uczestniczyć w przedsięwzięciu, po stronie realizatora projektu – przedsiębiorca ten musi pełnić funkcję wnioskodawcy lub partnera współodpowiedzialnego za przeprowadzenie programu szkoleniowego, jako podmiot żywo zainteresowany jego przebiegiem i efektywnością. To kryterium ma charakter ewolucyjny – początkowo przedsiębiorcy w ogóle nie mogli aplikować bezpośrednio do PARP, lecz musieli podejmować współpracę np. z firmą szkoleniową, która formalnie występowała o środki.
W projektach przygotowywanych pod potrzeby konkretnych przedsiębiorstw będzie również wymagany obowiązkowy etap związany z badaniem wiedzy, kompetencji i postaw uczestników przed rozpoczęciem szkoleń i po ich zakończeniu (do sześciu miesięcy) – dzięki temu przedsiębiorca pozyska wiedzę na temat efektywności i przydatności zdobytej wiedzy i umiejętności w codziennym funkcjonowaniu organizacji, co powinno przełożyć się na osiągnięcie zakładanych celów biznesowych opartych na strategii przedsiębiorstwa. Być może wyda się to niezrozumiałe, ale wśród części przedsiębiorców można zaobserwować brak zainteresowania długofalowym oddziaływaniem szeroko zakrojonych działań szkoleniowo-doradczych, a sam udział w projekcie traktują jako formę nagrody dla najlepszych pracowników.
Kolejna zmiana dotyczy ograniczenia do trzech liczby projektów, które może złożyć jedno przedsiębiorstwo, co powinno przełożyć się na przygotowanie bardziej kompleksowych programów szkoleń oraz na większą liczbę przedsiębiorstw, które skorzystają z dofinansowania ze środków publicznych na inwestycję w potencjał pracowników.
Dodatkowo premiowane będą projekty przygotowane w całości przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Jak pokazują statystyki poddziałania 2.1.1, szkolenia zamknięte najczęściej obejmują duże przedsiębiorstwa, co jest zrozumiałe ze względu na ponadregionalny charakter projektów, z drugiej zaś strony obserwujemy bardzo niskie zainteresowanie tego typu szkoleniami wśród małych i szczególnie średnich przedsiębiorców. Zachęta w postaci premii punktowej ma spowodować, iż odsetek pracowników tego sektora, dla których przygotowano programy szkoleń, wyraźnie się zwiększy.
Również w konkursie na projekty szkoleń o otwartej rekrutacji postawiono na wsparcie pracowników sektora MŚP – tutaj również projekty adresowane do tej grupy mogą liczyć na dodatkowe punkty.
Kwalifikacje kluczowe dla nowoczesnej gospodarki
W 2010 roku nastąpi koncentracja środków na finansowanie projektów o precyzyjnej i dosyć wąsko określonej tematyce. Z jednej strony, w ogólnopolskich projektach szkoleń otwartych o dofinansowanie mogą ubiegać się tylko te projekty, które oferują szkolenia z zakresu umiejętności technicznych lub szkolenia dla osób o wykształceniu technicznym z zakresu kompetencji społecznych. Opierając się m.in. na badaniu typu foresight, przeprowadzonym na zlecenie PARP przez Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Polską Izbę Gospodarczą Zaawansowanych Technologii oraz Instytut SMG/KRC Poland Media przy udziale ponad 70 ekspertów z wielu branż, wskazano, iż kluczowe dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy są przede wszystkim obszary związane z takimi branżami jak m.in.: informatyka, telekomunikacja biotechnologia, automatyka i robotyka, budownictwo, inżynieria środowiskowa czy ochrona środowiska. Z kolei w publikacji wyników badań autorzy podkreślają wagę kompetencji społecznych, takich jak: komunikowanie się, argumentowanie i obrona własnego zdania, współpraca i porozumienie w grupie, organizowanie pracy, projektowanie działań i przyjmowanie odpowiedzialności za ich wyniki, których brak jest często obserwowany wśród osób o wykształceniu technicznym. Z drugiej strony, w konkursie na projekty studiów podyplomowych premiowane będą te projekty, które zakładają realizację wyłącznie kierunków technicznych, a także takie, które stawiają na przekazywanie praktycznej i aktualnej wiedzy poprzez prowadzenie w obszernym wymiarze godzinowym zajęć przez wykładowców posiadających praktykę biznesową.
Deficyt absolwentów kierunków technicznych, niedopasowanie oferty edukacyjnej do praktycznych potrzeb przedsiębiorców w ww. dziedzinach oraz szybko dezaktualizująca się wiedza techniczna i technologiczna sprawia, że Polska może w nieodległej perspektywie powiększyć dystans do najbardziej innowacyjnych i najbardziej technologicznie zaawansowanych gospodarek świata. Tegoroczne projekty szkoleń otwartych oraz studiów podyplomowych mają być jedną z wielu odpowiedzi na te wyzwania.