Prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje osobie, która podlega ubezpieczeniu wypadkowemu i doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Wysokość wypłacanego ubezpieczonemu odszkodowania zależy od stopnia uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli odszkodowanie jest wypłacane członkom rodziny ubezpieczonego lub rencisty, który zmarł, to wysokość odszkodowania zależy od stopnia pokrewieństwa i liczby członków rodziny uprawnionych do odszkodowania.
(?) Nasz pracownik, zatrudniony od połowy ubiegłego roku na podstawie umowy o pracę, uległ wypadkowi przy pracy w marcu 2008 r. Sporządziliśmy protokół powypadkowy. Pracownik nadal przebywa na zwolnieniu lekarskim. Rehabilitacja ma potrwać do czerwca 2008 r. Kiedy powinniśmy przekazać dokumenty do ZUS w celu ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania?
Całość dokumentacji należy złożyć w ZUS po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.
ZUS wszczyna postępowanie w sprawie jednorazowego odszkodowania na wniosek osoby ubezpieczonej. Po złożeniu wniosku przez pracownika powinni Państwo skompletować dokumenty niezbędne do ustalenia jednorazowego odszkodowania. Do wniosku należy dołączyć:
• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz
• zaświadczenie o stanie zdrowia sporządzone przez lekarza leczącego na druku ZUS N-9.
Pracownik, który miał wypadek, jest nadal na zwolnieniu lekarskim. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie powinni Państwo złożyć w ZUS po zaprzestaniu pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego.
(?) Żona naszego pracownika uległa wypadkowi w pracy w sierpniu 2007 r. W wyniku tego wypadku w marcu br. zmarła. Czy nasz pracownik ma prawo do jednorazowego odszkodowania, jeśli śmierć nie nastąpiła zaraz po wypadku, ale była jego konsekwencją? Jakie w takim przypadku należy złożyć dokumenty w ZUS?
Członkowie rodziny osoby ubezpieczonej mogą ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie zarówno wtedy, gdy osoba poszkodowana zmarła bezpośrednio po wypadku przy pracy, jak również gdy śmierć była późniejszym następstwem tego wypadku.
Pracownik powinien złożyć wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania po zmarłym członku rodziny w zakładzie pracy, w którym była zatrudniona jego zmarła żona.
We wniosku pracownik powinien podać swoje dane identyfikacyjne oraz dane identyfikacyjne płatnika składek żony (numer NIP, REGON, a jeśli płatnikowi nie nadano obu tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu). We wniosku należy również podać dane identyfikacyjne zmarłej żony (numer PESEL i NIP, a gdy nie miała tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu).
Do wniosku należy dołączyć m.in.:
• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,
• zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, które określa przyczynę śmierci,
• odpis aktu zgonu,
• dokumenty potwierdzające stosunek pokrewieństwa i inne okoliczności mające wpływ na wypłatę jednorazowego odszkodowania (w tym przypadku odpis aktu małżeństwa).
Jeśli płatnik składek lub pracownik ma jeszcze inne niż wymienione wyżej dokumenty związane z wypadkiem, które mogą mieć wpływ na ustalenie związku śmierci z wypadkiem przy pracy, to również można je dołączyć do wniosku o odszkodowanie.
Płatnik składek powinien złożyć wniosek wraz z dokumentami w oddziale lub inspektoracie ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy - pracownika. Płatnik składek zmarłej żony jest zobowiązany dostarczyć na żądanie ZUS dodatkowe dokumenty mające wpływ na ustalenie prawa do jednorazowego odszkodowania, w tym także uwierzytelnione przez siebie kserokopie zeznań świadków.
(?) Osoba, która jest zatrudniona w naszej firmie na podstawie umowy zlecenia, przy wykonywaniu swoich obowiązków służbowych spadła z drabiny i złamała rękę. Teraz jest na zwolnieniu lekarskim. Czy zleceniobiorca ma prawo do jednorazowego odszkodowania?
Osobie zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia przysługuje jednorazowe odszkodowanie, jeżeli z tytułu wykonywania tej umowy podlegała ubezpieczeniu wypadkowemu.
Zleceniobiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, gdy podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a umowę zlecenia wykonuje w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. W sytuacji gdy wykonuje pracę w innym miejscu, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego mu nie przysługują, bo nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu.
Jeśli zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, mają Państwo obowiązek sporządzić kartę wypadku przy pracy. Karta wypadku jest w przypadku zleceniobiorców podstawowym dokumentem sporządzonym na okoliczność wypadku, który jest niezbędny do ubiegania się o świadczenia przysługujące z ubezpieczenia wypadkowego.
(?) Syn naszej pracownicy w marcu br. uległ śmiertelnemu wypadkowi w pracy. Był zatrudniony od 7 lat na podstawie umowy o pracę. W kwietniu br. pracownica wystąpiła do ZUS z wnioskiem o przyznanie jej jednorazowego odszkodowania. O takie odszkodowanie wystąpiło również dwoje dzieci zmarłego pracownika. Jak ZUS ustali wysokość odszkodowania, jeśli są do niego uprawnione 3 osoby?
Państwa pracownica, tj. matka zmarłego pracownika, otrzyma odszkodowanie w wysokości 9419 zł. Natomiast każde z dzieci otrzyma odszkodowanie w wysokości 28 929 zł (przyznane dzieciom jednorazowe odszkodowanie w wysokości 48 439 zł ZUS zwiększy o 9419 zł, a następnie podzieli tę kwotę na dwoje dzieci).
Wysokość jednorazowego odszkodowania jest wielokrotnością przeciętnego wynagrodzenia i jest różna w zależności od stopnia pokrewieństwa oraz liczby osób uprawnionych do odszkodowania.
Wysokość tych kwot zmienia się każdego roku i obowiązuje od 1 kwietnia danego roku do ostatniego dnia marca następnego roku.
Jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłej osoby ubezpieczonej lub rencisty, wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, która w okresie od 1 kwietnia 2008 r. do 31 marca 2009 r. wynosi 48 439 zł, zostaje zwiększona o 9419 zł na drugie i każde następne dziecko.
Gdy oprócz dzieci do jednorazowego odszkodowania są równocześnie uprawnieni inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego, każdemu z nich przysługuje odszkodowanie w kwocie 9419 zł, niezależnie od odszkodowania, jakie otrzymały dzieci.
(?) Nasza pracownica miała wypadek w listopadzie 2005 r. w trakcie wykonywania swoich służbowych obowiązków. Przez 5 miesięcy była na zwolnieniu lekarskim, po czym wróciła do pracy. ZUS wypłacił jej w 2006 r. jednorazowe odszkodowanie za 18% uszczerbku na zdrowiu. Stan zdrowia pracownicy uległ pogorszeniu i pracownica chce złożyć wniosek o rentę. Czy powinna równocześnie wystąpić o zwiększenie jednorazowego odszkodowania?
Państwa pracownica może złożyć wniosek o jednorazowe odszkodowanie w związku pogorszeniem stanu zdrowia, które ma związek z wypadkiem. ZUS przyzna jej jednorazowe odszkodowanie, jeżeli lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS orzeknie, że nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia o co najmniej 10% w stosunku do poprzedniego badania, w trakcie którego ustalono 18% uszczerbek na zdrowiu.
W okresie od 1 kwietnia 2008 r. do 31 marca 2009 r. kwota jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy wynosi 538 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Jeżeli pracownica zostanie uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy i niezdolną do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ZUS przyzna jej również dodatek pielęgnacyjny.
(?) W październiku 2004 r. nasza pracownica, która przeprowadzała inwentaryzację, spadła z drabiny podczas zdejmowania z półki segregatorów. Przez kilka miesięcy była na zwolnieniu lekarskim. Nie występowała do ZUS o jednorazowe odszkodowanie. Jednak w dalszym ciągu boli ją ręka. Czy może teraz, po tak długim okresie, starać się o jednorazowe odszkodowanie?
Roszczenie pracownicy o jednorazowe odszkodowanie w związku z wypadkiem, który miał miejsce w 2004 r., przedawniło się.
Roszczenie o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy ulega przedawnieniu z upływem 3 lat. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, tj. od dnia, w którym pracownik dowiedział się o doznaniu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo o jego zwiększeniu się o co najmniej 10%. Termin ten jest zatem liczony od dnia, w którym pracownik doznał kalectwa (np. utraty ręki) bądź w którym dowiedział się ze źródeł kompetentnych (np. od lekarza) o istnieniu swego schorzenia jako konsekwencji wypadku.
W razie sporu z ZUS dzień, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i od którego zaczął biec termin 3-letniego przedawnienia, ustala sąd na podstawie całokształtu okoliczności.
(?) Pracownik miał wypadek przy pracy i złożył wniosek o jednorazowe odszkodowanie. Powołany przez nas zespół powypadkowy uznał zdarzenie za wypadek przy pracy, ale zgodnie z ustaleniem w protokole wpisano, że do wypadku przyczynił się pracownik. Czy w takiej sytuacji powinniśmy złożyć wniosek do ZUS o jednorazowe odszkodowanie i czy będzie ono przysługiwało pracownikowi?
Powinni Państwo złożyć w ZUS wniosek pracownika o jednorazowe odszkodowanie.
Ustalenie w protokole powypadkowym, że pracownik przyczynił się do wypadku, nie zawsze pozbawia go prawa do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej, w tym do jednorazowego odszkodowania.
Świadczenia przewidziane w ustawie wypadkowej nie przysługują osobie, jeżeli wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez nią przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Chodzi tu o przepisy z zakresu bezpieczeństwa przeciwpożarowego, bezpieczeństwa i higieny pracy, ruchu drogowego oraz inne przepisy regulujące sprawy bezpieczeństwa w zakładzie pracy, które ubezpieczony jest zobowiązany znać i przestrzegać.
Prawo do świadczeń z ustawy wypadkowej nie przysługuje również wtedy, gdy wypadek został spowodowany przez umyślne działanie osoby ubezpieczonej (umyślne naruszenie przepisów) lub przez działanie w wyniku rażącego niedbalstwa. Zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą utrwalił się pogląd, iż rażące niedbalstwo zachodzi, gdy poszkodowany pracownik podejmuje działania z naruszeniem przepisów o ochronie zdrowia i życia, chociaż mógł i powinien przewidzieć grożące mu niebezpieczeństwo, które zwykle występuje w danych okolicznościach faktycznych i dla każdego człowieka o przeciętnej przezorności jest oczywiste. Chodzi tu o sytuację, gdy ubezpieczony zachowuje się w sposób mocno odbiegający od norm bezpiecznego postępowania i jego zachowanie świadczy o całkowitym zlekceważeniu przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia.
Po złożeniu wniosku o jednorazowe odszkodowanie to ZUS oceni, czy opisane w protokole okoliczności są podstawą do odmowy przyznania jednorazowego odszkodowania. Jeżeli tak, to zainteresowany będzie miał możliwość dochodzenia swoich roszczeń w postępowaniu odwoławczym przed sądem.
(?) Wniosek o jednorazowe odszkodowanie dla pracownika, który uległ wypadkowi w czasie delegacji służbowej, złożyliśmy w ZUS w styczniu 2008 r. W związku z tym wypadkiem lekarz orzecznik 21 marca 2008 r. orzekł 15% uszczerbku na zdrowiu. ZUS wydał decyzję 1 kwietnia 2008 r. Czy pracownikowi należą się odsetki za tak długie załatwianie sprawy?
Nie ma podstaw do obliczenia i wypłaty odsetek przez ZUS, ponieważ został zachowany określony termin na wypłatę jednorazowego odszkodowania. Wniosek został złożony w styczniu 2008 r., ale postępowanie w sprawie przyznania jednorazowego odszkodowania zakończyło dopiero wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS.
ZUS ma obowiązek wydać decyzję w sprawie jednorazowego odszkodowania w terminie 14 dni od daty otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika albo wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
Jednorazowe odszkodowanie ZUS wypłaca w terminie 30 dni od daty wydania decyzji.
(?) Pracownika, którego zatrudniamy od 4 lat na podstawie umowy o pracę, potrącił samochód. Pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy. Przed zatrudnieniem w naszym zakładzie pracownik nigdzie nie pracował, a ma 31 lat. Czy przysługuje mu jednorazowe odszkodowanie, jeśli wypadek ten nie miał miejsca w pracy, ale po godzinach pracy w drodze do przedszkola po dziecko, które zawsze odbiera bezpośrednio po pracy?
Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje pracownikowi, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, jeżeli wypadek ten miał miejsce po 31 grudnia 2002 r. Obecnie jednorazowe odszkodowanie przysługuje jedynie w razie wypadku przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej.
Taki wypadek może jednak umożliwić pracownikowi otrzymanie renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo że nie ma on wymaganych 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim 10-leciu. Pracownik miałby prawo do renty, gdyby to zdarzenie zostało uznane za wypadek w drodze z pracy, a lekarz orzecznik ZUS orzekłby istnienie co najmniej częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem.
• art. 3 ust. 1, art. 3 ust. 3 pkt 6, art. 5 ust. 1 pkt 7, art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 5, art. 13, art. 14, art. 21 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.),
• rozporządzenie z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (DzU nr 234, poz. 1974),
• art. 57, art. 57a, art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
Agata Konarska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych