Pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, nabywa prawo do tzw. świadczeń wypadkowych. Ich przyznanie następuje po przeprowadzeniu postępowania według ściśle określonych reguł. Wiedzę co do trybu, zasad postępowania musi mieć zarówno pracownik, jak i pracodawca, aby uniknąć zaniedbań mogących powodować opóźnienia w wypłacie świadczeń.
Nieszczęśliwe zdarzenie w pracy nakłada na pracodawcę obowiązki związane z ustaleniem, czy można je uznać za wypadek przy pracy. Obowiązki w takiej sytuacji ciążą też na pracowniku, który uległ takiemu wypadkowi. Jeśli stan zdrowia mu na to pozwala, powinien niezwłocznie powiadomić o wypadku swojego pracodawcę. Zawiadamiając przełożonego powinien, dla celów dowodowych, zachować formę pisemną (patrz wzór).
Obowiązki bezpośrednio po wypadku
Pracodawca, u którego miał miejsce wypadek, powinien podjąć działania mające na celu wyeliminowanie lub ograniczenie zagrożenia. Musi też zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej oraz zabezpieczyć miejsce wypadku, aby osoby niepowołane nie miały wstępu, i maszyny, czy też inne urządzenia, które zostały wstrzymane, nie zostały uruchomione bez potrzeby.
Zabezpieczenie miejsca wypadku przed dokonywaniem zmian położenia maszyn, urządzeń technicznych czy też innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, ma celu odtworzenie okoliczności i przyczyn zaistnienia zdarzenia. Dokonywanie zmian w miejscu zdarzenia bez zgody pracodawcy jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy zachodzi potrzeba ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
W przypadku gdy wypadek był śmiertelny, ciężki lub zbiorowy, pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora.
Powołanie zespołu powypadkowego
Obowiązkiem pracodawcy jest powołanie zespołu powypadkowego, którego zadaniem jest ustalenie, czy dane zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy. Do obowiązków zespołu powypadkowego należy:
• dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
• sporządzenie szkicu, fotografii miejsca wypadku, jeżeli jest to konieczne,
• wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego, jeśli stan jego zdrowia na to pozwala,
• wysłuchanie wyjaśnień świadków wypadku,
• uzyskanie opinii lekarza, w szczególności sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby specjalistów,
• zebranie innych dowodów dotyczących wypadku,
• dokonanie prawnej kwalifikacji wypadku,
• określenie środków profilaktycznych oraz wniosków, w szczególności wynikających z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
Protokół powypadkowy
Zespół powypadkowy, po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, nie później niż w terminie 14 dni od daty zawiadomienia o wypadku, sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Jeżeli nastąpiło opóźnienie w sporządzeniu tego dokumentu, należy podać jego przyczyny.
Zamieszczenie w protokole ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku stwierdzenia, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy bądź występują okoliczności mające wpływ na prawo poszkodowanego do świadczeń odszkodowawczych, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania na to dowodów.
Zespół powypadkowy musi zapoznać poszkodowanego czy też członków jego rodziny (w przypadku wypadku śmiertelnego) z treścią i ustaleniami zawartymi w protokole.
Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku podlega zatwierdzeniu przez pracodawcę poszkodowanego w ciągu pięciu dni od dnia jego sporządzenia. Zatwierdzony protokół powypadkowy niezwłocznie doręcza się poszkodowanemu, a w razie wypadku śmiertelnego - jego rodzinie. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie dostarcza właściwemu inspektorowi pracy.
Z ORZECZNICTWA
• Niezgłoszenie pracodawcy w sposób niezwłoczny wypadku przez poszkodowanego pracownika nie uzasadnia odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (...) - wyrok SN z 6 listopada 1998 r., II UKN 290/98, OSNP 1999/24/793.
• Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy związanym z powzięciem informacji o wypadku, jakiemu uległ pracownik, jest powołanie zespołu powypadkowego w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz ustalenia, czy wypadek pozostaje w związku z pracą. Obowiązujące przepisy nie dopuszczają sytuacji, w której pracodawca zwolniony byłby od wykonania wyżej opisanego obowiązku. Przesłanką takiego zwolnienia nie może nawet być oczywiste przyczynienie się pracownika do wypadku ani też oczywisty brak związku wypadku z pracą - wyrok NSA z 25 kwietnia 2002 r., II SA 3189/01, LEX nr 121876.
REJESTR I KARTA
Pracodawca ma obowiązek prowadzenia rejestru wypadków przy pracy. Musi także sporządzić na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy statystyczną kartę wypadku przy pracy.
Wzór zawiadomienia pracodawcy o wypadku
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
MARCIN WOLSKI
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz.744 z późn. zm.).