Czy wypadek na wyjeździe integracyjnym może być uznany za wypadek przy pracy

Jeżeli pracownik swoim zachowaniem nie przyczynił się do powstania wypadku (np. nie znajdował się pod wpływem alkoholu), zdarzenie, które miało miejsce na imprezie integracyjnej, powinno zostać zakwalifikowane przez Państwa jako wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy. Przeprowadzenie postępowania powypadkowego jest dla Państwa obowiązkowe.

Wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć pracownika i nastąpiło w związku z pracą (art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, dalej ustawa wypadkowa).

Natomiast związek danego zdarzenia z pracą istnieje wówczas, gdy miało ono miejsce:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy,
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Przez związek wypadku z pracą rozumie się zatem związek czasowy, miejscowy lub funkcjonalny, a nie związek przyczynowy. Wystarczy więc, że dane zdarzenie nastąpi podczas wykonywania pracy, niekoniecznie zaś w wyniku wykonywania określonej czynności pracowniczej, aby zostało uznane za wypadek przy pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się również wypadek, któremu pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe (art. 3 ust. 2 ustawy wypadkowej).

Natomiast do uznania wypadku podczas wyjazdu integracyjnego za wypadek przy pracy decydujące znaczenie ma to, czy taki wyjazd zaliczamy do czasu pracy. Zaliczenie wyjazdu integracyjnego do czasu pracy jest kwestią sporną. Przepisy prawa pracy tego nie rozstrzygają. Należy więc przyjąć, że do czasu pracy trzeba wliczyć tylko obowiązkowe wyjazdy integracyjne. Jeśli zatem pracownik mógł odmówić wyjazdu, wówczas takiego wyjazdu nie traktujemy jako czasu pracy. Przy dobrowolnym wyjeździe pracownik nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy i nie jest w podróży służbowej. Pracownik przebywa bowiem w podróży służbowej, jeżeli ma do wykonania zadanie służbowe (art. 77⁵ § 1 Kodeksu pracy).

PRZYKŁAD

Pracodawca organizuje wycieczkę dla pracowników. Wyjazd na nią jest dobrowolny. Wycieczka będzie się odbywała w dni wolne od pracy. Jeżeli pracownik podczas tej wycieczki będzie miał wypadek, to nie można go będzie uznać za wypadek przy pracy lub za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy. Pracownicy nie będą bowiem w podróży służbowej, a wyjazdu na wycieczkę nie można wliczyć w takiej sytuacji do czasu pracy.

Zorganizowany przez Państwa wyjazd integracyjny był obowiązkowy, dlatego należy go uznać za podróż służbową.

Problem wypadków podczas wyjazdów integracyjnych był często rozpatrywany w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Sądy wydawały w tej kwestii sprzeczne orzeczenia. Z reguły jednak taki wypadek nie był traktowany jako wypadek przy pracy. Dopiero w wyroku z 8 października 1999 r. (II UKN 545/98, OSNP 2001/1/21) Sąd Najwyższy zmienił dominujący pogląd i jednoznacznie uznał, że „wypadek pracownika w czasie podróży służbowej biorącego udział w jej części rekreacyjnej podlega ochronie prawnej z art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych”. Sąd podkreślił jednak, że inaczej będzie, jeśli zachowanie pracownika było naganne i uzasadniało stwierdzenie, że doszło do zerwania związku z podróżą służbową. Przykładem zachowań zrywających związek z podróżą służbową jest np. spożywanie alkoholu czy narkotyków.

W związku z tym, że Państwa impreza integracyjna odbywała się podczas podróży służbowej, pracownik, który uległ wypadkowi, będzie mógł dochodzić roszczeń na podstawie ustawy wypadkowej. Z uwagi na to w pierwszej kolejności muszą Państwo niezwłocznie przystąpić do przeprowadzenia postępowania powypadkowego. Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy związanym z powzięciem informacji o wypadku, jakiemu uległ pracownik, jest powołanie zespołu powypadkowego w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz ustalenia, czy wypadek pozostaje w związku z pracą. Obowiązujące przepisy nie dopuszczają sytuacji, w której pracodawca byłby zwolniony z tego obowiązku. Przesłanką takiego zwolnienia nie może nawet być oczywiste przyczynienie się pracownika do wypadku ani oczywisty brak związku wypadku z pracą.

WAŻNE!

Pracodawca nie jest zwolniony z obowiązku przeprowadzenia postępowania powypadkowego, nawet jeżeli wypadek nie ma związku z pracą lub pracownik przyczynił się do wypadku.

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest zobowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, w tym m.in.:

• dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
• jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku,
• wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
• zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku,
• zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,
• zebrać inne dowody dotyczące wypadku,
• dokonać prawnej kwalifikacji wypadku.

Zespół powypadkowy w trakcie postępowania ustali m.in., czy pracownik przyczynił się lub nie do zaistnienia wypadku i czy jego zachowanie zerwało związek z podróżą służbową.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza w ciągu 14 dni od daty pisemnego zgłoszenia wypadku protokół powypadkowy (§ 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy). Muszą Państwo przy tym pamiętać, że poszkodowany przed zatwierdzeniem protokołu zapoznaje się z jego treścią oraz ma prawo do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.

Istotne jest też stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku. Wymaga to szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę do takiego stwierdzenia.

Podstawa prawna:

• art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.),
• § 4–12 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870),
• art. 77⁵ § 1 Kodeksu pracy.