Czy w takiej sytuacji zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy, a jeżeli tak, to jak ustalić przyczynę zewnętrzną?
Uznania bądź nieuznania zdarzenia wypadkowego za wypadek przy pracy może dokonać tylko zespół powypadkowy i to dopiero po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku i sporządzeniu kompletnej dokumentacji powypadkowej.
Przepisy nie definiują pojęcia przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy. W orzecznictwie i piśmiennictwie akceptowany jest pogląd, że przyczynami zewnętrznymi zdarzeń wywołujących uraz lub śmierć mogą być wielorakie czynniki, których źródło nie jest związane z organizmem poszkodowanego – źródło leży poza poszkodowanym.
W świetle wyroku Sądu Najwyższego z 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99 (OSNAPiUS 2000/20/760) przyczyną sprawczą – zewnętrzną zdarzenia – może być każdy czynnik zewnętrzny (tzn. niewynikający z wewnętrznych właściwości człowieka), zdolny wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym.
Przyczyną sprawczą – zewnętrzną może być w szczególności:
- wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96 OSNP 1997/19/386);
- nadmierny wysiłek:
- praca w normalnych warunkach może, przy uwzględnieniu indywidualnego stanu psychicznego i faktycznego pracownika, stanowić dla niego nadmierny wysiłek i stać się przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 1991 r., II PRN 3/91, OSP 1992/11/263),
- nadmierny wysiłek fizyczny, przy uwzględnieniu rozwijającego się stanu chorobowego u pracownika, może być uznany za przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 1998 r., II UKN 482/97, OSNAPiUS 1999/2/63),
- przy ocenie nadmiernego wysiłku, jako przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy, należy mieć na uwadze nie tylko rodzaj wykonywanych czynności, ale także warunki i okoliczności, w których czynności te są wykonywane (wyrok Sądu Najwyższego z 8 listopada 1994 r., II PRN 7/94, OSNAPiUS 1995/9/108),
- wysiłek fizyczny, powodujący w czasie pracy uszkodzenie organu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, może uzasadniać uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli wysiłek ten, będący zdarzeniem zewnętrznym, w sposób istotny przyspieszył bądź pogorszył istniejący już stan chorobowy (wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 1977 r., III PR 194/76, OSNCP 1977/10/196).
Przyczynę zewnętrzną należy odróżnić od przyczyny wewnętrznej – tkwiącej w organizmie poszkodowanego, która również może skutkować zaistnieniem urazu. Nie można wykluczyć, że zdarzenie wypadkowe, o którym mowa w zapytaniu, mogło zaistnieć wskutek równoczesnego zaistnienia przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych (np. schorzenia także przewlekłego niestanowiącego przeciwwskazań do wykonywania pracy) i z tego względu dla prawidłowego zakwalifikowania zdarzenia wypadkowego konieczne będzie uzyskanie orzeczenia lekarskiego uwzględniającego okoliczność potwierdzenia bądź wykluczenia współistnienia przyczyny wewnętrznej i zewnętrznej.
Podstawa prawna:
- art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870).