W myśl ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.) – zwanej dalej ustawą wypadkową, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć (wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione łącznie).
Zdarzenie to powinno nastąpić:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych (podejmowanych nie tylko w miejscu wykonywania pracy, lecz także poza takimi miejscami),
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
W myśl legalnej definicji uraz to naruszenie tkanki lub narządu człowieka pod wpływem zdarzenia zewnętrznego. W rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej uraz jako skutek wypadku ma miejsce wówczas, gdy nastąpiło uszkodzenie ciała, tkanki lub narządu człowieka wskutek zadziałania energii czynnika zewnętrznego, np. mechanicznego, termicznego, chemicznego, elektrycznego, tj. czynnika, który w normalnym przebiegu wydarzeń w konkretnej sytuacji faktycznej nie powinien oddziaływać szkodliwie, a który jednak wystąpił i wywołał lub w istotny sposób przyczynił się do powstania urazu. Stwierdzenia wystąpienia urazu nie należy uzależniać od zaistnienia niezdolności do pracy z powodu choroby.
W piśmiennictwie utrwalony jest pogląd, że w ustaleniu urazu (szkody na osobie) i jej związku ze zdarzeniem kluczową rolę odgrywa opinia lekarska. Pogląd ten uzyskał akceptację w orzecznictwie. W uzasadnieniu wyroku z 9 czerwca 2009 r. (II PK 318/08) sąd uznał, że stwierdzenie w konkretnej sprawie, czy u ubezpieczonego wystąpił „uraz” w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy wypadkowej, musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami faktycznymi, których dokonuje lekarz. W związku z tym, jeżeli zdarzenie wypadkowe nie spowodowało widocznego urazu, kwestię istnienia ewentualnego urazu może stwierdzić tylko lekarz. Uchylanie się ubezpieczonego skierowanego przez pracodawcę na badanie lekarskie w celu uzyskania i dostarczenia stosownego orzeczenia lekarskiego może prowadzić do nieuznania – w protokole powypadkowym – zdarzenia wypadkowego za wypadek przy pracy. Nie uzasadnia bowiem korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego nagłe pogorszenie zdrowia ubezpieczonego niepozostające w związku z doznaniem urazu podczas wykonywania pracy.