Biorąc pod uwagę główne zagrożenia wynikające z wyposażenia stanowisk pracy w komputery (w tym i monitory), tj. obciążenie narządu wzroku i narządu ruchu, nie ma znaczenia, czy jest to laptop czy komputer stacjonarny.
WAŻNE!
Jeśli stanowisko pracy jest wyposażone w laptopa i praca na tym stanowisku wykonywana jest co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, przepisy rozporządzenia powinny być również stosowane do takich stanowisk.
Należy jednak pamiętać, że laptopy są przenośnymi systemami komputerowymi i ich konstrukcja nie spełnia wymagań pozwalających na zorganizowanie stacjonarnego stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii. Jeśli więc istnieje potrzeba stosowania laptopa na stanowisku stacjonarnym – to pracodawca powinien wyposażyć takie stanowisko w dodatkową standardową klawiaturę podłączoną do laptopa oraz, biorąc pod uwagę pozostałe wymagania ergonomii, w oddzielną myszkę.
Czynniki szkodliwe przy pracy z komputerem
Czynniki szkodliwe związane ze stanowiskiem pracy wyposażonym w komputer (bez względu na to, czy jest to urządzenie stacjonarne czy przenośne) są następujące:
- obciążenie narządu wzroku – objawia się przeważnie uczuciem pieczenia, chwilowym upośledzeniem funkcji wzroku, bólami głowy,
- obciążenie układu ruchu – objawia się bólem mięśni (okolice szyi, obręcz barkowa, plecy, ręce, dłonie), stanami zapalnymi stawów, zwyrodnieniami kręgosłupa. Ponadto może wystąpić choroba zawodowa, tzw. zespół cieśni nadgarstka, objawiająca się drętwieniem i bólem palców rąk i całych dłoni,
- promieniowanie – obecnie powszechnie stosowane monitory emitują promieniowanie jonizujące oraz optyczne podczerwone i nadfioletowe, których wartości są na tyle małe, że można je pominąć,
- pole elektromagnetyczne – monitor CRT emituje pola w szerokim paśmie częstotliwości, lecz ich wartość jest niewielka. Ich źródłem jest np. zasilacz, lampa kineskopowa, cewki układów odchylania wiązki elektronowej. Monitor mający certyfikat TCO emituje pole elektromagnetyczne o wartości pomijalnej z punktu widzenia fizjologii. Od wielu lat nie ma na rynku monitorów bez certyfikatu TCO. Pole elektromagnetyczne emitowane przez wyświetlacz LCD można porównać do pola żarówki.
WAŻNE!
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Obowiązek ten spoczywa na pracodawcy, który przekazuje pracownikom do pracy zarówno laptopy, jak i komputery stacjonarne.
Wymagania dla monitora
Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi monitor spełniający następujące wymagania:
- znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
- obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,
- jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,
- regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20° do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° – po 60° w obu kierunkach, co w wypadku zastosowania oddzielnej klawiatury i myszy nie powinno stwarzać problemów dla użytkowników laptopów,
- ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr; obecnie standardowe wyświetlacze laptopów spełniają ten warunek.
Dostosowanie stanowiska pracy do pracownika
Pracodawca powinien umożliwiać dostosowanie stanowiska pracy do indywidualnych potrzeb i przyzwyczajeń pracownika, tj.:
- powinna być zapewniona oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół, co w wypadku laptopa jest możliwe przez zastosowanie regulowanej wysokości stołu,
- ustawienie wyświetlacza względem światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła,
- klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy, a jej konstrukcja powinna umożliwić pracownikowi przyjęcie pozycji niepowodującej zmęczenia rąk i dłoni, tj. zapewniać możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0–15°, odpowiednią jej wysokość, matową powierzchnię klawiszy z kontrastowymi i czytelnymi znakami,
- konstrukcja stołu powinna umożliwiać zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora i klawiatury oraz wygodne dla pracownika ustawienie innych elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym wystarczającą powierzchnię do pracy z użyciem elementów wyposażenia stanowiska i wykonywania innych czynności związanych z pracą bez konieczności przyjmowania przez pracownika wymuszonej pozycji ciała, zachowanie odległości nie mniejszej niż 10 cm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu, ponadto powierzchnia blatu powinna być matowa oraz w miarę możliwości jasna,
- wysokość stołu oraz krzesła powinna zapewniać naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury z zachowaniem przynajmniej kąta prostego pomiędzy ramieniem i przedramieniem, odpowiedni kąt obserwacji ekranu w zakresie 20°–50°, dostateczną przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem,
- krzesło powinno być stabilne, wyposażone w co najmniej pięciopodporową podstawę z kółkami i podłokietniki, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, mieć łatwo dostępną z pozycji siedzącej regulację wysokości siedziska i oparcia oraz jego pochylenia do tyłu, wyprofilowane siedzisko oraz oparcia dostosowane do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud, umożliwiające pełny obrót wokół osi pionowej krzesła,
- stanowisko pracy powinno być wyposażone w uchwyt na dokument z regulacją ustawienia wysokości, pochylenia i odległości od pracownika, w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu, między monitorem a klawiaturą.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973).