Zasady odbywania oraz program praktyk może ustalić uczelnia. Dzieje się tak zwykle w sytuacji, gdy program studiów przewiduje obowiązkowe praktyki zawodowe. Uczelnia wówczas przed skierowaniem studentów na praktykę podpisuje stosowne porozumienie z pracodawcą, który zobowiązuje się umożliwić studentom odbycie praktyk w jego zakładzie pracy. Obecnie coraz częściej inicjatywa organizacji praktyk studenckich wychodzi od samych pracodawców, którzy widzą w tym szansę rekrutacji najzdolniejszych studentów.
Niezależnie od podstawy odbycia praktyk – czy to w wyniku skierowana wystawionego przez uczelnię, czy też w ramach realizacji wewnątrzzakładowych programów praktyk, pracodawca musi zapewnić studentom bezpieczne i higieniczne warunki.
Obowiązki pracodawcy – bhp
Analizując przepisy bhp o obowiązkach pracodawcy wobec studentów odbywających u niego praktykę, trzeba pamiętać o rozporządzeniu w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Studenci odbywający praktyki przed dopuszczeniem do wykonywania pracy powinni przejść wstępne ogólne szkolenie w dziedzinie bhp – tzw. instruktaż ogólny. Celem szkolenia jest zapoznanie studentów z przepisami i zasadami bhp obowiązującymi w zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy (§ 9 rozporządzenia). Z kolei obowiązek przeprowadzenia tzw. instruktażu stanowiskowego przed dopuszczeniem studenta do wykonywania pracy na określonym stanowisku wynika z § 11 rozporządzenia. Instruktaż ten ma na celu zapoznanie studenta z zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy, które ma być mu powierzone, sposobami ochrony przed zagrożeniami oraz metodami bezpieczeństwa wykonywania pracy na tym stanowisku. Program zarówno wstępnego szkolenia ogólnego, jak i stanowiskowego stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.
WAŻNE!
Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny spoczywa na pracodawcy niezależnie od tego, czy na terenie zakładu pracy pracują tylko pracownicy, czy też inne osoby.
Bezpośrednio o obowiązkach wobec praktykantów w zakresie bhp jest mowa również w rozporządzeniu dotyczącym pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Stanowi ono, że w przypadku praktykantów, użytkujących monitory ekranowe przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca ma obowiązek albo tak zorganizować ich pracę, aby możliwe było przemiennie połączenie obsługi monitora ekranowego z innymi pracami nieobciążającymi narządu wzroku i wykonywanych w innych pozycjach ciała, albo udzielić praktykantom co najmniej 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora.
Oczywiście obowiązki pracodawcy z zakresu bhp nie kończą się na ww. rozporządzeniach. Z faktu, że inne przepisy bhp wprost nie odnoszą się do sytuacji praktykanta w zakładzie pracy, nie można wnioskować, że stosuje się je tylko do relacji pracodawca–pracownik.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów niebędących pracownikami (art. 304 § 2 k.p.). Z uwagi na treść tego przepisu oraz funkcję ochronną, jaką on pełni, uzasadnione jest stwierdzenie, że wobec praktykantów pracodawca powinien stosować wszystkie przepisy i zasady bhp w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do ochrony ich zdrowia i życia, np. jeśli jest to uzasadnione rodzajem wykonywanej pracy, powinien wyposażyć praktykanta w środki ochrony indywidualnej, odzież czy obuwie robocze.
Inne obowiązki pracodawcy
W interesie pracodawcy jest również zapoznanie praktykanta ze strukturą organizacyjną i porządkiem pracy w zakładzie, gdyż ułatwi to organizację praktyk oraz współpracę studenta z innymi pracownikami. Jeżeli więc u pracodawcy obowiązuje regulamin pracy (bo zatrudnia co najmniej 20 pracowników), to powinien udostępnić on treść tego regulaminu praktykantowi.
Ponadto z racji, że student w czasie praktyki może mieć dostęp do informacji poufnych, wskazane jest odebranie od niego stosownego oświadczenia o obowiązku zachowania tajemnicy.
W zależności od treści porozumienia z uczelnią pracodawca może być również zobowiązany do prowadzenia dziennika praktyk, z czym wiąże się dokumentowanie:
- czasu pracy praktykanta,
- tematów zajęć odbywanych w zakładzie pracy,
- umiejętności zawodowych, jakie zdobył w trakcie praktyk.
Ustawa o praktykach absolwenckich
Na koniec warto zwrócić uwagę na ustawę z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich. Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy umowę o praktykę absolwencką można zawrzeć z osobą, która ukończyła co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30 lat. Umowa o praktykę absolwencką może być odpłatna lub nieodpłatna, z tym że, jeżeli jest odpłatna, to świadczenie pieniężne dla praktykanta nie może przekroczyć dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli spojrzymy na zakres obowiązków pracodawcy przyjmującego na praktykę, to ustawa odwołuje się wprost do przepisów prawa pracy.
Przykład
Robert K. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług rachunkowych. Działalność ta wiąże się z koniecznością wykonywania, oprócz prac merytorycznych, także dużej ilości prac czysto biurowych. W tej sytuacji pan Robert może zdecydować się na przyjęcie praktykanta, który odciąży go w prostych pracach biurowych.
Przepisy ustawy stanowią o obowiązku:
- zapewnienia praktykantowi na zasadach dotyczących pracowników bezpiecznych i higienicznych warunków odbywania praktyki,
- przestrzegania zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu,
- przestrzegania zasad czasu pracy (maksymalnych norm czasu pracy, okresów obowiązkowego odpoczynku dobowego i tygodniowego, przerw w pracy oraz pracy w porze nocnej).
WAŻNE!
Praktykantowi nie można polecić pracy szczególnie niebezpiecznej, o której mowa w art. 23715 k.p.
Dodatkowo pracodawca na wniosek praktykanta jest zobowiązany wystawić mu pisemne zaświadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i nabytych umiejętnościach. Od chwili, kiedy ustawa o praktykach absolwenckich weszła w życie (28 sierpnia 2009 r.), powołane powyżej przepisy ustawy stały się bardzo pomocne dla pracodawcy przeprowadzającego praktyki studenckie w szczególności do określenia zakresu jego obowiązków wobec praktykanta.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie MGiP z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860 ze zm.),
- rozporządzenie MPiPS z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973),
- ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (DzU nr 127, poz. 1052).