Pomieszczenia przeznaczone na szatnie powinny być odpowiednie do rodzaju prac wykonywanych przez pracownika, stopnia zabrudzenia ciała i zanieczyszczenia jego odzieży. W szatniach powinny znajdować się miejsca siedzące dla co najmniej połowy zatrudnionych na najliczniejszej zmianie oraz szafy na odzież. W przepisach nie jest określone, czy miejsca siedzące to ławki czy miejsca indywidualne, np. krzesła. Stwierdza się, że liczba miejsc do siedzenia nie może być mniejsza niż połowa liczby zatrudnionych osób na najliczniejszej zmianie. Jednak ze względów praktycznych najlepszym rozwiązaniem będzie przymocowanie ławek do podłoża. Trzeba tylko pamiętać, aby na każdego pracownika przypadało 30 cm wolnej powierzchni podłogi.
UZASADNIENIE
W każdym zakładzie pracy, a w szczególności w zakładach produkcyjnych powinny być urządzone szatnie w oddzielnych lub wydzielonych do tego celu pomieszczeniach. Pomieszczenia przeznaczone na szatnie powinny być suche i w miarę możliwości oświetlone światłem dziennym. Przepisy dopuszczają również zlokalizowanie szatni w piwnicach czy suterenach, ale pod warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji ścian zewnętrznych i podłóg zabezpieczających przed wilgocią i stratami ciepła.
WSKAZÓWKA!
Decydując się na wyznaczenie szatni w piwnicy, suterenie bądź w innym oddalonym od wyjścia miejscu, konieczne jest zapewnienie i właściwe oznakowanie dróg ewakuacyjnych.
W szatniach w zależności od ich rodzaju powinny znaleźć się odpowiednie szafy lub wieszaki przeznaczone do przechowywania odzieży. Szczegółowe wymagania dotyczące rodzaju szaf określone zostały w polskiej normie PN-75M-78711 – szafy stalowe na ubrania.
Wymiary szafki powinny wynosić:
- wysokość 1800 mm,
- szerokość 400 mm,
- głębokość 480 mm.
Dodatkowo powinny być one wyposażone w poprzeczny drążek, półki, przegrodę dzielącą szafkę na pół, wieszadła umieszczone na stałe na środku ściany.
W szatni trzeba zapewnić również miejsca do siedzenia dla co najmniej połowy zatrudnionych na najliczniejszej zmianie.
WAŻNE!
Urządzając szatnie, trzeba koniecznie zwrócić uwagę na to, czy pracownicy korzystający z niej mają zapewnione bezpieczne przejścia. Szerokość przejść między dwoma rzędami szaf oraz głównymi przejściami komunikacyjnymi powinna być nie mniejsza niż 1,5 m, a szerokość przejść między rzędami szaf a ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m. Ważne jest, aby na każdego pracownika korzystającego z szatni przypadało 30 cm wolnej powierzchni podłogi.
Kolejną istotną sprawą jest zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza. W związku z tym, że w szatniach przechowywana jest odzież robocza, która może być mokra czy brudna, przyjmuje się, że w szatniach powinna być zapewniona przynajmniej czterokrotna wymiana powietrza na godzinę.
WSKAZÓWKA!
Jeżeli z szatni korzysta nie więcej niż 10 pracowników i są w niej okna, wymiana powietrza nie może być mniejsza niż dwukrotna na godzinę.
Gdy z szatni korzysta więcej niż 25 pracowników, szatnie powinny być wyposażone w wentylację mechaniczną (np. wyciągi, wydmuchy, nawiewy itp.).
Wyznaczając szatnie, należy pamiętać, że w skład zespołu szatni powinny wchodzić również umywalnie. Mają one być łatwo dostępne i zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników, którzy już się umyli i przebrali we własną odzież.
W zależności od rodzaju prac, stopnia zabrudzenia odzieży i ciała pracownika, kontakt z substancjami szkodliwymi i trującymi, szatnie dzieli się na:
1) szatnie odzieży własnej pracowników – przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników, jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej.
W szatni przeznaczonej na własną odzież pracowników powinny znajdować się szafy przeznaczone do indywidualnego użytku każdego pracownika. W pomieszczeniu powinno przypadać co najmniej 30 cm wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z szatni. Powinny znaleźć się również miejsca do siedzenia. Liczba miejsc do siedzenia powinna wynosić co najmniej 30% liczby zatrudnionych na najliczniejszej zmianie.
WAŻNE!
Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań (ze względu na rodzaj pracy, warunki jej wykonywania, rodzaje występujących zanieczyszczeń i jest zapewniona szybka obsługa), w zakładzie pracy można zorganizować szatnię wieszakową.
Szatnia wieszakowa powinna być:
- urządzona osobno dla mężczyzn i osobno dla kobiet, chyba że na jednej zmianie zatrudnionych jest mniej niż pięciu pracowników. W takiej sytuacji powinny być urządzone kabiny do przebierania się,
- wyposażona w stojaki wieszakowe na odzież własną pracowników,
WSKAZÓWKA!
Stojaki wieszakowe powinny być jednopoziomowe i mieć w dolnej części siatkowe półki na obuwie, w górnej zaś – półki na nakrycia głowy, teczki itp. Zawsze odzież ta powinna być przechowywana na indywidualnych wieszakach.
- obsługiwana przez specjalnie do tego wyznaczony personel odpowiedzialny za przyjmowanie i wydawanie odzieży do szatni oraz
- mieć zapewnione odpowiednie przejścia dla obsługi.
WAŻNE!
Szerokość przejścia powinna wynosić co najmniej 1,1 m między rzędami wieszaków na dwóch sąsiednich stojakach, zaś co najmniej 0,95 m między ścianą a zewnętrznym rzędem wieszaków.
2) szatnie odzieży roboczej i ochronnej – przeznaczone do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej. Są to pomieszczenia dla pracowników:
- zatrudnionych przy pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży lub jej zamoczenie oraz
- których odzież robocza, z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy, musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne.
Szatnia na odzież roboczą i ochronną powinna być urządzona niezależnie od szatni przeznaczonej do przechowywania odzieży własnej pracowników. Szatnie te trzeba wyposażyć w szafy przeznaczone do indywidualnego użytku przez każdego z pracowników oraz bezpośrednio połączyć z umywalnią, z natryskami i szatnią odzieży własnej pracowników.
3) szatnie podstawowe – przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej. W sytuacji gdy w zakładzie pracy wykonywane są czynności, podczas których zabrudzenie odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej występuje w tak małym stopniu, że nie stwarza to ryzyka zanieczyszczenia odzieży własnej pracowników, można urządzić szatnię podstawową.
WAŻNE!
W szatni podstawowej koniecznie trzeba ustawić dwie szafy pojedyncze lub jedną szafę podwójną dla każdego pracownika korzystającego z tej szatni. Jedna szafa pojedyncza lub jedna część szafy podwójnej powinna być przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej, zaś druga – na odzież własną pracowników.
Wyposażając szatnie podstawowe, trzeba pamiętać, aby na każdego pracownika korzystającego z szatni przypadało co najmniej 50 cm wolnej powierzchni podłogi. Ponadto szatnia ta powinna mieć bezpośrednie połączenie z umywalnią.
4) szatnie przepustowe – trzeba je wydzielić, jeżeli w zakładzie pracy pracownicy wykonują prace związane ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie.
WSKAZÓWKA!
Szatnia przepustowa powinna być podzielona na dwie części. Jedna część szatni powinna spełniać wymagania dotyczące szatni przeznaczonej na odzież ochronną i roboczą – tzn. powinny to być szafy przeznaczone do indywidualnego użytku, a na każdego z pracowników powinno przypadać 30 cm wolnej powierzchni podłogi. Druga część przeznaczona na odzież własną pracowników powinna być urządzona tak, jak szatnia na odzież własną pracowników.
Ważne jest, aby ruch użytkowników szatni przepustowej pomiędzy obu jej częściami odbywał się wyłącznie przez zespół sanitarny z natryskami.
Warto pamiętać, że opisane powyżej zasady odnoszą się do wszystkich rodzajów szatni. Jednak pewne założenia i parametry mogą się zmienić w zależności od typu i przeznaczenia szatni.
PODSTAWA PRAWNA
- Załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).