Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w odpowiedniej dokumentacji technicznej oraz instrukcjach obsługi. Przeglądy te powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w odpowiedniej dokumentacji technicznej oraz instrukcjach obsługi. Przeglądy te powinny być przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Obowiązkowym przeglądom podlegają zatem następujące urządzenia:
- gaśnice przenośne i przewoźne;
- stałe i półstałe instalacje gaśnicze;
- urządzenia i elementy wchodzące w skład systemów sygnalizacji pożarowej oraz dźwiękowych systemów ostrzegawczych umożliwiających rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa;
- instalacje i elementy oświetlenia ewakuacyjnego;
- urządzenia oddymiające lub zapobiegające rozprzestrzenianiu się dymu;
- drzwi przeciwpożarowe oraz urządzenia nimi sterujące;
- hydranty wewnętrzne i związane z nimi elementy instalacji.
Pomimo że przepisy dopuszczają dokonywanie konserwacji i przeglądów gaśnic raz w roku, praktyka pokazuje, że większość producentów używanych w Polsce gaśnic nakazuje poddawanie ich przeglądom konserwacyjnym raz na 6 miesięcy lub nawet częściej, jeżeli gaśnica trzymana jest w warunkach dużej wilgotności, w atmosferze agresywnych chemicznie par itp. W większości typów gaśnic regułą jest również konieczność wymiany raz na 5 lat znajdującego się w nich środka gaśniczego. Obok powyższych czynności konserwacyjnych raz na 5 lat zbiorniki ciśnieniowe gaśnic o objętości większej niż 5 dm3 – w zbiorniki takie wyposażone są np. gaśnice proszkowe o masie środka gaśniczego 6 kg i większym, powinny być poddawane badaniom i legalizacji przez Urząd Dozoru Technicznego. Wyjątkiem są gaśnice śniegowe, w których termin ważności wynosić może nawet 10 lat, a datę ważności ostatniego badania UDT odczytać można z cechy wybitej bezpośrednio na górnej części butli.
Podobnie rzecz ma się z hydrantami wewnętrznymi, w których raz na 5 lat należy poddawać próbie ciśnieniowej węże stanowiące ich wyposażenie.
Niezależnie od obowiązujących przeglądów okresowych poddaniu czynnościom konserwacyjnym wymagają też gaśnice wyposażone w manometr, kiedy jego strzałka znajduje się poniżej zaznaczonego na zielono obszaru skali oraz gaśnice które:
- były w jakikolwiek sposób uruchamiane – nawet „na próbę”,
- w których wbito zbijak, uruchomiono dźwignię lub odkręcono umieszczony na zewnątrz zawór wyzwalający gazowy środek napędzający,
- w których zerwano plomby umieszczone przez producenta lub konserwatora na dźwigni uruchamiającej na zaworze butli lub na zaworze bezpieczeństwa,
- mają ślady uszkodzenia mechanicznego, np. skrzywiony zawór, rozbity manometr, przecięty lub przedziurawiony wąż, brak pokrętła na zaworze, ogniska korozji itp.,
- zostały pozbawione czytelnej kontrolki z terminem ważności badań,
Czynnościom konserwatora należy też niezwłocznie poddać w przypadku zauważenia ich niesprawności, uszkodzenia lub awarii inne niż gaśnice urządzenia służące zapewnieniu bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Szybkiej interwencji wymagają zwłaszcza:
- uszkodzenie lub zniknięcie czujki stanowiącej element instalacji alarmu pożarowego, szczególnie czujki izotopowej,
- uszkodzenie zaworu hydrantowego, hydrantu, węża hydrantowego lub stwierdzony brak w ukompletowaniu tych urządzeń,
- awaria lub uszkodzenie oprawy oświetlenia ewakuacyjnego,
- uszkodzenie szyb, uszczelek, zamków, klamek lub mechanizmu zamykającego drzwi przeciwpożarowe, ich blokowanie oraz każdą inną niesprawność,
- uszkodzenie mechanizmu klap dymowych,
- awarie elektrycznych i elektronicznych zamków, jeżeli takie zostały zamontowane na drogach służących do ewakuacji,
- stwierdzone braki lub ubytki w oznakowaniu ewakuacyjnym obiektu,
Wprawdzie nie ma przepisów, które stanowiły by o tym, że osoby z wyjątkiem konserwatorów czujek izotopowych wykonujące konserwację gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych powinny mieć specjalne uprawnienia, to w dobrze pojętym interesie właściciela obiektu czynności te powinno się powierzać firmom mającym autoryzację producenta. Właściwa konserwacja, a tym bardziej remont sprzętu, wymaga posiadania specjalistycznego oprzyrządowania, dostępu do oryginalnych, nowych części zamiennych oraz właściwych służących do napełnienia gaśnic środków. Powierzanie zatem konserwacji gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych przypadkowym firmom lub osobom może spowodować szybką zamianę tych przedmiotów w bezużyteczne atrapy, co stanowi naruszenie art. 4 ust. 2 i 2a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.). Każdy przegląd, konserwacja, naprawa lub remont sprzętu przeciwpożarowego powinien być potwierdzony odpowiednim podpisanym przez konserwatora protokołem. To samo dotyczy gaśnic i hydrantów przeciwpożarowych, przy czym sama gaśnica lub hydrant powinny otrzymać indywidualną cechę aktualizacji tzw. kontrolkę (najczęściej jest to nalepka z nazwą firmy, nazwiskiem i podpisem konserwatora oraz datą wykonania i datą ważności przeglądu).
Obowiązkowym przeglądom podlegają zatem następujące urządzenia:
- gaśnice przenośne i przewoźne;
- stałe i półstałe instalacje gaśnicze;
- urządzenia i elementy wchodzące w skład systemów sygnalizacji pożarowej oraz dźwiękowych systemów ostrzegawczych umożliwiających rozgłaszanie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa;
- instalacje i elementy oświetlenia ewakuacyjnego;
- urządzenia oddymiające lub zapobiegające rozprzestrzenianiu się dymu;
- drzwi przeciwpożarowe oraz urządzenia nimi sterujące;
- hydranty wewnętrzne i związane z nimi elementy instalacji.
Pomimo że przepisy dopuszczają dokonywanie konserwacji i przeglądów gaśnic raz w roku, praktyka pokazuje, że większość producentów używanych w Polsce gaśnic nakazuje poddawanie ich przeglądom konserwacyjnym raz na 6 miesięcy lub nawet częściej, jeżeli gaśnica trzymana jest w warunkach dużej wilgotności, w atmosferze agresywnych chemicznie par itp. W większości typów gaśnic regułą jest również konieczność wymiany raz na 5 lat znajdującego się w nich środka gaśniczego. Obok powyższych czynności konserwacyjnych raz na 5 lat zbiorniki ciśnieniowe gaśnic o objętości większej niż 5 dm3 – w zbiorniki takie wyposażone są np. gaśnice proszkowe o masie środka gaśniczego 6 kg i większym, powinny być poddawane badaniom i legalizacji przez Urząd Dozoru Technicznego. Wyjątkiem są gaśnice śniegowe, w których termin ważności wynosić może nawet 10 lat, a datę ważności ostatniego badania UDT odczytać można z cechy wybitej bezpośrednio na górnej części butli.
Podobnie rzecz ma się z hydrantami wewnętrznymi, w których raz na 5 lat należy poddawać próbie ciśnieniowej węże stanowiące ich wyposażenie.
Niezależnie od obowiązujących przeglądów okresowych poddaniu czynnościom konserwacyjnym wymagają też gaśnice wyposażone w manometr, kiedy jego strzałka znajduje się poniżej zaznaczonego na zielono obszaru skali oraz gaśnice które:
- były w jakikolwiek sposób uruchamiane – nawet „na próbę”,
- w których wbito zbijak, uruchomiono dźwignię lub odkręcono umieszczony na zewnątrz zawór wyzwalający gazowy środek napędzający,
- w których zerwano plomby umieszczone przez producenta lub konserwatora na dźwigni uruchamiającej na zaworze butli lub na zaworze bezpieczeństwa,
- mają ślady uszkodzenia mechanicznego, np. skrzywiony zawór, rozbity manometr, przecięty lub przedziurawiony wąż, brak pokrętła na zaworze, ogniska korozji itp.,
- zostały pozbawione czytelnej kontrolki z terminem ważności badań,
Czynnościom konserwatora należy też niezwłocznie poddać w przypadku zauważenia ich niesprawności, uszkodzenia lub awarii inne niż gaśnice urządzenia służące zapewnieniu bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Szybkiej interwencji wymagają zwłaszcza:
- uszkodzenie lub zniknięcie czujki stanowiącej element instalacji alarmu pożarowego, szczególnie czujki izotopowej,
- uszkodzenie zaworu hydrantowego, hydrantu, węża hydrantowego lub stwierdzony brak w ukompletowaniu tych urządzeń,
- awaria lub uszkodzenie oprawy oświetlenia ewakuacyjnego,
- uszkodzenie szyb, uszczelek, zamków, klamek lub mechanizmu zamykającego drzwi przeciwpożarowe, ich blokowanie oraz każdą inną niesprawność,
- uszkodzenie mechanizmu klap dymowych,
- awarie elektrycznych i elektronicznych zamków, jeżeli takie zostały zamontowane na drogach służących do ewakuacji,
- stwierdzone braki lub ubytki w oznakowaniu ewakuacyjnym obiektu,
Wprawdzie nie ma przepisów, które stanowiły by o tym, że osoby z wyjątkiem konserwatorów czujek izotopowych wykonujące konserwację gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych powinny mieć specjalne uprawnienia, to w dobrze pojętym interesie właściciela obiektu czynności te powinno się powierzać firmom mającym autoryzację producenta. Właściwa konserwacja, a tym bardziej remont sprzętu, wymaga posiadania specjalistycznego oprzyrządowania, dostępu do oryginalnych, nowych części zamiennych oraz właściwych służących do napełnienia gaśnic środków. Powierzanie zatem konserwacji gaśnic i innych urządzeń przeciwpożarowych przypadkowym firmom lub osobom może spowodować szybką zamianę tych przedmiotów w bezużyteczne atrapy, co stanowi naruszenie art. 4 ust. 2 i 2a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.). Każdy przegląd, konserwacja, naprawa lub remont sprzętu przeciwpożarowego powinien być potwierdzony odpowiednim podpisanym przez konserwatora protokołem. To samo dotyczy gaśnic i hydrantów przeciwpożarowych, przy czym sama gaśnica lub hydrant powinny otrzymać indywidualną cechę aktualizacji tzw. kontrolkę (najczęściej jest to nalepka z nazwą firmy, nazwiskiem i podpisem konserwatora oraz datą wykonania i datą ważności przeglądu).