Podobnie było w innych krajach, dopiero seria tragicznych pożarów w budynkach wysokościowych w Azji i Ameryce Południowej kazała specjalistom zwrócić baczniejszą uwagę na ten problem. Efektem było zorganizowanie w 1976 roku w Warszawie sympozjum, na którym wypracowano odpowiednie wytyczne, uwieńczone wydaniem pierwszego opublikowanego w 1980 roku w Dzienniku Ustaw nr 17 rozporządzenia (rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 roku) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki. Przeprowadzone tymczasem kontrole pokazały, że problem jest bardzo poważny, a wiele obiektów nie tylko nie odpowiada wprowadzanym przepisom, ale wręcz stwarza zagrożenie dla przebywających w nim osób. W efekcie kilka obiektów zamknięto (m.in. Teatr Rozrywki na warszawskim Powiślu, wykonany na podstawie bułgarskiego projektu, w którym jako materiału wygłuszającego sufity użyto... papierowych, wytłaczanych przekładek, używanych na co dzień do transportu jajek !), a w kilku innych zlecono poważne przebudowy. Z tych samych powodów na kilka lat wstrzymano budowę tzw. Błękitnego wieżowca przy dzisiejszym Placu Bankowym w Warszawie.
O ile projektanci szybko dostosowali się do nowych przepisów, o tyle bezpieczeństwo już użytkowanych obiektów wciąż pozostawało dyskusyjne. Do wystroju wnętrz masowo stosowano palne materiały m.in. modną wówczas drewnianą, lakierowaną boazerię i wykonane z perforowanej płyty spilśnionej okładziny sufitowe. Wyposażone tak obiekty płonęły niczym drewniane stodoły (np. w kwietniu 1981 r. w ciągu kilkunastu minut spłonął doszczętnie szczeciński kompleks restauracyjny „Kaskada”, grzebiąc w zgliszczach 14 osób). Sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu w latach dziewięćdziesiątych ub. wieku, kiedy w ramach liberalizacji przepisów o działalności gospodarczej, zaczęto do potrzeb użyteczności publicznej wynajmować dawne budynki przemysłowe. Tu też nie zabrakło tragicznych zdarzeń, do najbardziej znanych należy pożar, jaki wybuchł w 24 listopada 1994 r. w prowizorycznie zaadoptowanej na cele koncertowe dawnej hali Stoczni Gdańskiej (7 ofiar śmiertelnych, 282 rannych).
Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki
Obecnie sytuacja nieco się ustabilizowała. Projektantów i użytkowników obiektów obowiązują w tej materii przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 ze zm.), a szczególnie omawiający sprawy bezpieczeństwa pożarowego Dział V. Punktem wyjściowym jest definicja tzw. kategorii zagrożenia ludzi obowiązująca w budynkach użyteczności publicznej (pięć kategorii oznaczonych symbolami od ZL I do ZL V), a dla budynków przemysłowo-magazynowych i inwentarzowych wielkość tzw. obciążenia ogniowego, czyli wartości energetycznej składowanych na 1 metrze kwadratowym powierzchni obiektu materiałów palnych.
W zależności od powyższego zaszeregowania wymagane są odpowiednio wysokie parametry odporności ogniowej konstrukcji i jej poszczególnych elementów. W przypadku projektowania nowych obiektów, sytuacja jest jasna, gdyż obowiązek dobrania właściwych materiałów budowlanych i zgodnych z przepisami warunków bezpieczeństwa i ewakuacji z góry spoczywa na projektancie.
Adaptacja istniejących budynków
Prawdziwe problemy zaczynają się jednak przy eksploatacji, adaptacji lub zmianie przeznaczenia obiektów już istniejących. Obiekty te z reguły nie posiadają kompletnej dokumentacji budowlanej, a stosowane kiedyś materiały nie posiadają jednoznacznie określonych parametrów odporności ogniowej, nie mówiąc już o obowiązujących dla wielu elementów atestach. Ponieważ zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, każda adaptacja obiektu wymaga sporządzenia stosownej dokumentacji technicznej, w przypadku starej lub niekompletnej dokumentacji budowlanej należy taką dokumentację odtworzyć, angażując do tego celu wyłącznie uprawnionych specjalistów. Nie jest to usługa tania, ale eksploatując obiekt niemający właściwej, uzgodnionej z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych dokumentacji budowlanej, narażamy się na szereg trudnych do przewidzenia skutków. Pierwszym jest bezpieczeństwo przebywających w obiekcie ludzi i związana z tym odpowiedzialność właściciela. W przypadku jakiegokolwiek tragicznego wydarzenia w obiekcie, właściciel może być pociągnięty nie tylko do odpowiedzialności karnej, ale również do odpowiedzialności cywilnej przez ofiary zdarzenia lub ich spadkobierców. Należy się również liczyć z faktem, że w przypadku kiedy obiekt zagraża bezpieczeństwu przebywających w nim ludzi, może być on natychmiast zamknięty na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez uprawnione organy.
Uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych wymagają wymienione niżej projekty budowlane obiektów wznoszonych od podstaw, lub adaptowanych, gdy zakres adaptacji lub rozmiar robót wymaga sporządzenia projektu budowlanego. Obiekty te to:
- wszystkie budynki zawierające strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II,
- budynki należące do grupy wysokości: średniowysokie, wysokie lub wysokościowe, zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV lub ZL V,
- budynki niskie zawierającego strefę pożarową o powierzchni przekraczającej 1000 m2, zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza,
- budynki niskie zawierające strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL V i mającego ponad 50 miejsc noclegowych,
- obiekty budowlane inne niż budynek, przeznaczone do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w których przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m2,
- budynki zawierające strefę pożarową produkcyjną lub magazynową, wolno stojące urządzenia technologiczne lub zbiorniki poza budynkami oraz place składowe, bądź wiaty, jeżeli strefa pożarowa produkcyjna lub magazynowa wymienionych obiektów budowlanych ma powierzchnię przekraczającą 1000 m2 oraz gęstość obciążenia ogniowego przekraczającą 500 MJ/m2 lub występuje w nich zagrożenie wybuchem; garaże wielopoziomowe,
- obiekty budowlane objętych obowiązkiem wykonania systemu sygnalizacji pożarowej lub stałych urządzeń gaśniczych, wymienione w przepisach rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 80, poz. 563),
- parkingi dla pojazdów przewożących ładunki niebezpieczne,
- przeciwpożarowe zbiorniki wodne oraz stanowiska czerpania wody do celów przeciwpożarowych; tunele o długości ponad 100 m.
Na zakończenie warto jeszcze odpowiedzieć na pytanie, gdzie należy szukać rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Z reguły kontakt z nimi mają projektanci, bo to w zasadzie na nich spoczywa obowiązek dostarczenia klientowi kompletnej dokumentacji projektowej. Jednak te usługi nie należą do najtańszych, projektant nie może zmusić klienta do korzystania z usługi konkretnego rzeczoznawcy, ponieważ zgodnie z art. 8 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz.1229 ze zm.). Korzystanie przez właściciela, zarządcę lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu z usług z zakresu ochrony przeciwpożarowej jest dobrowolne.