Przez środki ochrony indywidualnej rozumie się wszelkie środki wykorzystywane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu.
Rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz wykaz prac, przy których niezbędne jest ich stosowanie, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Środkami ochrony indywidualnej są m.in.:
• odzież ochronna, np. ubrania, kombinezony, fartuchy,
• środki ochrony głowy, np. hełmy ochronne,
• środki ochrony kończyn dolnych, np. buty, kalosze,
• środki ochrony kończyn górnych, np. rękawice ochronne, ochraniacze nadgarstka i przedramienia,
• środki ochrony twarzy i oczu, np. okulary, gogle,
• środki ochrony słuchu, np. wkładki przeciwhałasowe, nauszniki przeciwhałasowe (stosowane przy pracach w warunkach, w których poziom hałasu przekracza najwyższe dopuszczalne natężenie, np. przy pracach przy obsłudze pras do metalu).
Natomiast do środków ochrony indywidualnej nie zalicza się m.in.:
• zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika,
• środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego,
• wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze,
• wyposażenia sportowego,
• środków służących do samoobrony lub do odstraszania,
• przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.
Pracodawca musi dodatkowo poinformować pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami Zaznajomienie pracowników z właściwym sposobem używania środków ochrony indywidualnej powinno nastąpić przed rozpoczęciem pracy, w której mają być one stosowane.
Należy pamiętać, że pracodawca nie może wymagać od pracowników, aby sami zaopatrzyli się w środki ochrony indywidualnej, nawet w przypadku wypłacenia im na ten cel odpowiedniego ekwiwalentu.