Gdy pracownicy wykonują prace zimowe, pracodawca powinien pamiętać, że szczególną rolę będzie odgrywać prawidłowo przeprowadzony instruktaż stanowiskowy. Ważne jest to, aby pracownik odbył instruktaż stanowiskowy przed przystąpieniem do wykonywania pracy.
Powierzając pracownikowi nowe zadania, zawsze należy sprawdzić, czy program instruktażu stanowiskowego, który pracownik odbył, obejmuje także przygotowanie do tych zadań.
Szkolenia powinny być właściwie udokumentowane i przeprowadzone przez osoby mające odpowiednią wiedzę i przygotowanie.
Pracodawca powinien wydawać pracownikom szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach, a pracownik powinien potwierdzić na piśmie fakt zapoznania się z przepisami i zasadami bezpiecznej pracy (art. 2374 § 1–3 k.p.).
Przed poleceniem pracownikowi wykonania zadań, których nie wykonuje na co dzień, należy sprawdzić, czy zaświadczenie wydane w związku z profilaktycznymi badaniami lekarskimi pozwala na wykonanie pracownikowi takich prac.
Przykład
Kierownik działu zarządzania nieruchomościami zlecił jednej z pracownic kontrolę pokrywy śnieżnej na dachach pod kątem zlecania prac odśnieżania podwykonawcom. Pracownica wykonywała dotychczas wyłącznie prace biurowe, nigdy nie musiała wchodzić na dach budynku. Jej profilaktyczne badania lekarskie były wykonane pod kątem prac biurowych przy komputerze.
Wykonując prace wymagające chodzenia po dachu budynku, powinna mieć też badania stwierdzające, że nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do prac na wysokości.
Odzież robocza i środki ochrony osobistej
Bezpieczne i higieniczne warunki pracy zapewniają również właściwie dobrany sprzęt, narzędzia, odzież robocza oraz środki ochrony osobistej, w tym odzież ochronna.
Odzież powinna być właściwie dobrana, czyli powinna być ciepła i jednocześnie odporna na przemakanie. Ważne jest też, aby odzież używana do pracy w niskich temperaturach skutecznie chroniła pracowników przed podmuchami zimnego wiatru. Przy większości prac prowadzonych w warunkach zimowych ważne jest, aby pracownicy mieli obuwie wyposażone w dobrej jakości podeszwę uniemożliwiającą przypadkowe poślizgnięcie się. Równie ważne jest posiadanie kasku ochronnego zabezpieczającego głowę przed spadającymi z wysokości przedmiotami, jak również w sytuacji przewrócenia się na twarde podłoże. Istotne są także właściwie dobrane rękawice ochronne, które powinny być ciepłe i zarazem na tyle cienkie i ergonomiczne, by nie utrudniały kontaktu (trzymania) z narzędziem, zwłaszcza podczas wykonywania prac na dachach, rusztowaniach czy podnośnikach koszowych.
Podczas wykonywania niektórych prac konieczne jest zapewnienie pracownikom odpowiedniego sprzętu, np. chroniącego przed upadkiem z wysokości.
Pracodawca powinien też zapewnić pracownikom wykonującym pracę na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach dostęp do pomieszczeń umożliwiających im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży.
Prace o zwiększonym ryzyku wypadkowości
Niektóre z prac wykonywanych w okresie zimowym można zakwalifikować do grupy prac o zwiększonym ryzyku wypadkowym. Należą do nich prace polegające na usuwaniu lodu z jezdni i chodników oraz prace na wysokości prowadzone w warunkach doraźnego zabezpieczenia, np. usuwanie śniegu z dachów i sopli lodu z rynien, parapetów i krawędzi dachów.
Jeśli prace prowadzone są bezpośrednio na dachu, bezwzględne jest stosowanie środków ochrony osobistej w postaci kasków ochronnych oraz szelek z linką asekuracyjną. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo pracowników powinna dokładnie ustalić i sprawdzić punkty, do których można umocować linkę asekuracyjną.
Prace na dachu można prowadzić również z wykorzystaniem narzędzi mechanicznych, takich jak odśnieżarki. Warto pamiętać, że urządzenia te można eksploatować po dokładnym zapoznaniu się z instrukcją użytkowania, przy przestrzeganiu wszystkich zawartych w niej zaleceń i ustaleń. Podczas korzystania przez pracowników z odśnieżarek należy zwrócić też uwagę na właściwe zabezpieczenie ich przed przypadkowym upadkiem z dachu. Ważne jest także sprawdzenie, czy transport odśnieżarki na dach oraz wejście na dach są bezpieczne.
Na dach należy wchodzić wyłącznie przez przeznaczone do tego celu wyjścia i włazy. Transport narzędzi na dach powinien być prowadzony za pomocą sprzętu gwarantującego całkowite bezpieczeństwo zarówno dla pracowników, jak i dla osób postronnych.
Przed przystąpieniem do prac na dachu należy poznać obiekt i zlokalizować wszystkie elementy niebezpieczne, np. ukryte pod śniegiem świetliki, przewody odgromowe i inne.
Przy odśnieżaniu dachu bardzo ważne jest również właściwe zabezpieczenie miejsca zrzucania śniegu i sopli na ziemię. Nie wystarczy wygrodzenie terenu taśmą ostrzegawczą, barierkami i tablicami ostrzegawczymi. Zabezpieczenie terenu wymaga wyznaczenia kilku pracowników, którzy będą pilnować, czy na teren, gdzie będzie zrzucany śnieg, nikt nie wchodzi. Niezbędne jest także zapewnienie bezpośredniej komunikacji pomiędzy osobami pracującymi na dachu a pracownikami zabezpieczającymi teren. Pomocne mogą być radiotelefony, gdyż nawiązanie łączności przez telefon komórkowy w sytuacjach awaryjnych może trwać zbyt długo.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94),
- rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).