Czy prace konserwacyjne przy wózku widłowym może wykonywać operator?

Wszelkie prace związane z konserwacją wózka, np. smarowanie podzespołów czy wymiana klocków hamulcowych, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby mające odpowiednie uprawnienia w tym zakresie. Nawet z pozoru drobne prace konserwacyjne mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo działania całego wózka. Nieprawidłowe wykonanie takich prac lub zastosowanie nieodpowiednich materiałów może spowodować zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego oraz straty materialne. W praktyce, ze względu na coraz nowocześniejsze i bardziej skomplikowane wózki jezdniowe, prace konserwacyjne tych urządzeń najczęściej zlecane są firmom specjalistycznym.

UZASADNIENIE

Wózki widłowe zaliczane są do wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia i jako urządzenia transportu bliskiego w zakresie ich eksploatacji podlegają dozorowi technicznemu na warunkach określonych w przepisach ustawy o dozorze technicznym.

Podstawową zasadę bezpieczeństwa pracy określa Kodeks pracy, zgodnie z którym nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie ma wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 237³ k.p.).

Operator wózka widłowego to osoba, do zadań której należy przede wszystkim obsługa urządzenia, w tym przypadku wózka widłowego, a więc poruszanie się wózkiem i wykonywanie czynności związanych z podnoszeniem, opuszczaniem, przetransportowaniem towarów.

Do obsługi wózka może być dopuszczony pracownik, który musi spełniać w szczególności następujące warunki:

• mieć ukończone 18 lat,
• mieć aktualne badania lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy operatora–kierowcy wózka,
• mieć uprawnienia operatora lub imienne zezwolenie do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie zakładu pracy tego pracodawcy.

Obsługujący wózki jezdniowe z napędem silnikowym zasilane gazem oraz inni pracownicy dokonujący wymiany butli z gazem w wózkach powinni być przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.

WAŻNE!

Wymiana butli w wózkach zasilanych gazem LPG wchodzi w zakres obsługi.

W zakresie wykonywanej pracy kierowca–operator musi przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegać instrukcji obsługi i eksploatacji danego urządzenia, a także zasad bhp przy transporcie i składowaniu.

Do operatora obsługującego wózki należy przestrzeganie instrukcji eksploatacji w zakresie obsługi, która powinna zawierać w szczególności:

• wskazania dotyczące bezpiecznej eksploatacji, w zależności od przeznaczenia wózka i przewidywanych warunków pracy, a także dających się przewidzieć sytuacji nietypowych,
• informacje dotyczące wymaganych kwalifikacji osób zajmujących się obsługą,
• opis budowy, działania i regulacji mechanizmów, zespołów i elementów wyposażenia mechanicznego, elektrycznego, hydraulicznego lub pneumatycznego,
• opis budowy, działania i regulacji elementów bezpieczeństwa,
• w zakresie obsługi:

– opis działania urządzeń sterowniczych i sygnalizacyjnych,

– informacje dotyczące wskazań przyrządów pomiarowo-kontrolnych wraz z rysunkami przedstawiającymi rozmieszczenie tych przyrządów,

– wskazanie sposobu i zasad sterowania ruchami mechanizmów,

– wykaz obowiązków obsługującego i niezbędnych do wykonania czynności przed, podczas i po zakończeniu pracy.

WSKAZÓWKA!

Szczegółowy zakres obowiązków operatora–kierowcy, wykonywanych i wzbronionych, powinien być określony w instrukcji obsługi opracowanej dla użytkowanego typu wózka.

Konserwator wózka widłowego to osoba, której zadaniem jest zapewnienie sprawnego działania urządzenia. Konserwator musi spełniać w szczególności następujące warunki:

• mieć ukończone 18 lat,
• mieć aktualne badania lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy konserwatora urządzeń transportu bliskiego,
• odbyć szkolenie na konserwatorów zgodnie z programem opracowanym przez organizatora szkolenia,
• przystąpić do egzaminu przed właściwą komisją kwalifikacyjną Urzędu Dozoru Technicznego ze znajomości:

– norm i przepisów prawnych dotyczących dozoru technicznego,

– warunków eksploatacji lub opracowanych na ich podstawie instrukcji eksploatacji tych urządzeń,

– dokumentacji techniczno-ruchowej UTB,

– zasad wykonywania czynności konserwacyjnych,

– przepisów bhp.

Spełnienie powyższych warunków oraz uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu pozwala na uzyskanie zaświadczenia kwalifikacyjnego wydawanego przez Urząd Dozoru Technicznego wymaganego przy konserwacji urządzeń transportu bliskiego.

Do zadań konserwującego wózki widłowe należą w szczególności:

● przestrzeganie instrukcji eksploatacji, która w zakresie konserwacji powinna zawierać m.in. zasady wykonywania czynności konserwacyjnych, technologii montażu i demontażu, z określeniem wielkości momentów dokręcania połączeń śrubowych oraz sprawdzenia prawidłowości wykonanych działań wraz z określeniem zakresów i terminów przeprowadzanych przeglądów, oraz wykaz czynności niezbędnych do wykonania przez konserwującego w ramach jego obowiązków,

• dokonywanie przeglądów konserwacyjnych urządzenia w terminach i zakresie określonych w instrukcji eksploatacji, w tym sprawdzanie:

– stanu technicznego mechanizmów napędowych, układów hamulcowych oraz cięgien nośnych i ich zamocowań,

– działania elementów bezpieczeństwa i ograniczników ruchowych,

– działania urządzeń sterujących, sygnalizacyjnych i oświetleniowych,

– prawidłowości obsługi UTB,

• sprawdzanie przez oględziny, nie rzadziej niż co 12 miesięcy, jeżeli w instrukcji eksploatacji nie ustalono innych terminów, stanu:

– konstrukcji nośnej, w szczególności połączeń spawanych, nitowanych i rozłącznych,

– toru jezdnego dźwignic szynowych,

– instalacji ochrony przeciwporażeniowej,

• bieżące usuwanie usterek i innych nieprawidłowości w działaniu UTB,
• odnotowywanie z podaniem daty i potwierdzanie podpisem w dzienniku konserwacji wyników przeglądów i wykonywanych czynności,
• bezzwłoczne powiadamianie eksploatującego UTB o nieprawidłowościach, które spowodowały konieczność wyłączenia UTB z eksploatacji, i dokonywanie odpowiedniego wpisu do dziennika konserwacji.

WAŻNE!

W ramach konserwacji urządzenia możliwe jest dokonanie wymiany elementów urządzenia, ale pod warunkiem że mają one takie parametry techniczne i charakterystyki jak elementy wymieniane i spełniają wymagania określone w przepisach z zakresu eksploatacji urządzeń transportu bliskiego.

Natomiast w razie konieczności demontażu i ponownego montażu wózka widłowego konserwujący ma obowiązek:

• sprawdzenia stanu technicznego mechanizmów napędowych cięgien i ich zamocowań,
• sprawdzenia zgodności montażu z dokumentacją,
• sprawdzenia poprawności działania elementów bezpieczeństwa,
• przeprowadzenia prób ruchowych bez obciążenia i z obciążeniem nominalnym,
• odnotowania w dzienniku konserwacji faktu uruchomienia urządzenia w nowym miejscu pracy, jeśli przeprowadzone sprawdzenia i próby zakończyły się pozytywnie.

Zakres obowiązków konserwatora wózka widłowego jest inny niż operatora tego typu urządzeń. Także wymagania, jakie musi spełnić operator–obsługujący i konserwator, nie są tożsame, dlatego posiadanie uprawnień do obsługi wózka widłowego nie oznacza automatycznie posiadania uprawnień do konserwacji.

Operator wózka widłowego może wykonywać prace konserwacyjne przy tym wózku, pod warunkiem że posiada odpowiednie kwalifikacje potwierdzone ważnym zaświadczeniem kwalifikacyjnym.

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
• Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (DzU nr 122, poz. 1321 ze zm.),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (DzU nr 120, poz. 1021 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (DzU nr 79, poz. 849 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (DzU nr 193, poz. 1890),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (DzU nr 70, poz. 650 ze zm.).