Prace gazoniebezpieczne to w szczególności:
- prace w pomieszczeniach i przestrzeniach, w których występuje zagrożenie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia ludzkiego lub przekroczenia dolnej granicy wybuchowości czynnika wybuchowego,
- prace w nawanialniach i w magazynach środka nawaniającego gaz ziemny,
- prace przy czynnych sieciach gazowych i instalacjach gazu ziemnego,
- odpowietrzanie, opróżnianie i napełnianie sieci gazowych i instalacji gazowych, w tym metodą próżniową,
- badanie i czyszczenie tłokiem czynnych gazociągów,
- prace związane z dehydratyzacją,
- prace spawalnicze prowadzone w obiektach technologicznych sieci gazowych w strefach zagrożonych wybuchem.
Prace gazoniebezpieczne w zależności od warunków ich wykonywania dzieli się na prace:
- eksploatacyjne,
- awaryjne,
- nietypowe.
Do prac eksploatacyjnych zalicza się wszystkie prace określone w instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci przez operatora sieci gazowej, wykonywane przez wyznaczonych pracowników.
Prace awaryjne to prace związane z ratowaniem życia i zdrowia ludzi, mienia oraz związane z usuwaniem awarii sieci gazowej.
Prace nietypowe to prace gazoniebezpieczne, które nie zostały zakwalifikowane do ww. grup.
WAŻNE!
Szczegółowy wykaz prac gazoniebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nietypowych ustala i aktualizuje operator sieci gazowej.
Prace gazoniebezpieczne nietypowe wykonuje się na podstawie pisemnego polecenia. Pisemne polecenie wydaje pracodawca realizujący prace gazoniebezpieczne albo osoba przez niego upoważniona.
W poleceniu muszą być zawarte niezbędne informacje, w szczególności:
- miejsce i rodzaj wykonywania prac,
- termin wykonania prac,
- imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonywania prac,
- osoba nadzorująca prace,
- niezbędne środki ochrony indywidualnej,
- niezbędny sprzęt przeciwpożarowy,
- przyrządy do wykrywania obecności metanu i pomiaru stężenia tlenu,
- środki łączności,
- środki do udzielenia pierwszej pomocy,
- instrukcja wykonywania prac,
- wykaz środków technicznych i ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa,
- szkic sytuacyjny miejsca pracy lub schemat technologiczny urządzeń z zaznaczonym miejscem odcięcia dopływu gazu.
Nie wymagają pisemnego polecenia prace gazoniebezpieczne eksploatacyjne oraz awaryjne.
Prace gazoniebezpieczne powinny być nadzorowane przez pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje w zakresie dozoru oraz wykonywane przez pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych, uzyskane na podstawie przepisów prawa energetycznego.
Prace gazoniebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w celu zapewnienia asekuracji.
WSKAZÓWKA!
Dopuszczalne jest wykonywanie przez jednego pracownika prac polegających na pobieraniu w wyznaczonych punktach sieci gazowej próbek paliwa gazowego, pod warunkiem że maksymalne ciśnienie robocze (MOP) w sieci gazowej jest mniejsze lub równe 0,5 MPa, zaś w instalacjach gazowych jest mniejsze lub równe 5 kPa.
Przed rozpoczęciem prac gazoniebezpiecznych pracodawca powiadamia:
- właścicieli lub zarządzających uzbrojeniem podziemnym i urządzeniami nadziemnymi znajdującymi się w strefie zagrożenia o prowadzonych pracach,
- właściwe jednostki samorządu terytorialnego odpowiedzialne za zarządzanie kryzysowe oraz Policję i Państwową Straż Pożarną w przypadku prac, które mogą wpływać na bezpieczeństwo publiczne.
Prace gazoniebezpieczne w pomieszczeniach technologicznych lub przy urządzeniach technologicznych powinny się rozpocząć po:
- sprawdzeniu stężenia metanu i tlenu w miejscu pracy,
- zastosowaniu odpowiednich środków zapobiegających zagrożeniom,
oraz być wykonywane przy ciągłym pomiarze stężenia metanu i tlenu.
WAŻNE!
W przypadku przekroczenia 2% objętości metanu w powietrzu lub obniżeniu stężenia tlenu poniżej 18% w miejscu pracy, pracownicy powinni stosować środki techniczne i ochronne niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pracy.
Dopuszcza się wykonywanie prac z użyciem ognia w pomieszczeniach i wykopach zagrożonych powstaniem wybuchu, pod warunkiem że stężenie metanu w mieszaninie z powietrzem w:
- pomieszczeniu nie przekracza 10% Dolnej Granicy Wybuchowości (DGW),
- wykopach nie przekracza 40% DGW.
Podczas prac spawalniczych na metalowych elementach sieci gazowej napełnionych gazem ziemnym należy wyłączyć stacje ochrony katodowej oddziałujące na miejsce prowadzenia prac. Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia wydane na podstawie odrębnych przepisów.
WSKAZÓWKA!
W sytuacjach równoczesnego wykonywania wzajemnie powiązanych prac gazoniebezpiecznych przez różne zespoły wykonawcze operator sieci gazowej powołuje koordynatora prac oraz określa szczegółowy zakres jego obowiązków i sposób ich realizacji.
Do podstawowych obowiązków koordynatora prac należą w szczególności:
● zapewnienie realizacji prac zgodnie z instrukcją wykonywania prac,
● zapewnienie współpracy osób nadzorujących różne zespoły pracowników,
● ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania,
● ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów wykonawczych.
W przypadku powstania zagrożeń życia i zdrowia ludzi podczas wykonywania prac gazoniebezpiecznych należy:
- natychmiast przerwać prace,
- ewakuować pracowników z miejsca zagrożenia,
- zabezpieczyć miejsce pracy,
- zawiadomić niezwłocznie pracodawcę lub osobę przez niego upoważnioną.
Ponowne rozpoczęcie prac może nastąpić wyłącznie na polecenie pracownika nadzorującego prace w porozumieniu z pracodawcą lub osobą przez niego upoważnioną.
Drugim rodzajem prac zdefiniowanym przez rozporządzenie są prace niebezpieczne. Ich definicję podaliśmy w „Serwisie BHP” nr 5.
Należy pamiętać, że w zależności od warunków wykonywania prace niebezpieczne dzieli się na:
- eksploatacyjne – określone w instrukcjach stanowiskowych, wykonywane przez pracowników wyznaczonych na stałe albo doraźnie do wykonywania tych prac,
- awaryjne – związane z ratowaniem zdrowia, życia ludzkiego i mienia oraz z zabezpieczaniem urządzeń przed zniszczeniem,
- nietypowe – niewymienione w ww. grupach.
Szczegółowy wykaz prac niebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nietypowych ustala i aktualizuje pracodawca.
Prace niebezpieczne nietypowe wykonuje się na podstawie pisemnego polecenia, które określa w szczególności:
- miejsce i rodzaj wykonywanych prac,
- termin ich wykonania,
- imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonywania prac wraz z wyznaczeniem osoby nadzorującej wykonanie prac,
- wykaz sprzętu zabezpieczającego.
Prace niebezpieczne eksploatacyjne oraz prace awaryjne nie wymagają pisemnego polecenia.
WSKAZÓWKA!
Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pracodawca powiadamia właścicieli lub zarządzających uzbrojeniem podziemnym i urządzeniami nadziemnymi znajdującymi się w strefie zagrożenia o prowadzonych pracach.
Prace niebezpieczne, tak jak prace gazoniebezpieczne, powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w celu zapewnienia asekuracji.
W sytuacjach równoczesnego wykonywania wzajemnie powiązanych prac niebezpiecznych przez różne zespoły wykonawcze operator sieci gazowej powołuje koordynatora prac oraz określa szczegółowy zakres jego obowiązków i sposób ich realizacji.
Do podstawowych obowiązków koordynatora prac należą w szczególności:
- zapewnienie realizacji prac zgodnie z instrukcją wykonywania prac,
- zapewnienie współpracy osób nadzorujących różne zespoły pracowników,
- ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania,
- ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów wykonawczych.
W przypadku powstania zagrożeń życia i zdrowia ludzi podczas wykonywania prac niebezpiecznych należy:
- natychmiast przerwać prace,
- ewakuować pracowników z miejsca zagrożenia,
- zabezpieczyć miejsce pracy,
- zawiadomić niezwłocznie pracodawcę lub osobę przez niego upoważnioną.
Ponowne rozpoczęcie prac może nastąpić wyłącznie na polecenie pracownika nadzorującego prace w porozumieniu z pracodawcą lub osobą przez niego upoważnioną.
Prace gazoniebezpieczne i prace niebezpieczne powinny być prowadzone przy zapewnieniu właściwego oświetlenia stanowisk pracy.
PODSTAWA PRAWNA
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 grudnia 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchamiania instalacji gazowych gazu ziemnego (DzU z 2010 r. nr 2, poz. 6).