Pracodawca powinien zapewnić pracownikom wykonującym pracę na terenie sklepu w pozycji stojącej lub wymagającej chodzenia możliwość siedzenia w pobliżu miejsca pracy.
UZASADNIENIE
Przepis prawa materialnego nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikowi wykonującemu prace stale w pozycji stojącej lub wymagającej chodzenia możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej, przy czym siedziska powinny spełniać wymagania Polskich Norm.
Powyższy wymóg musi być zapewniony bez względu na wymagania procesu technologicznego, jak również bez względu na wysiłek fizyczny podczas wykonywania pracy.
Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy mają charakter:
- bezwarunkowy – obciążają pracodawcę niezależnie od sposobu spełniania świadczenia przez pracownika;
- niepodzielny – działania i zaniechania innych podmiotów nie zwalniają pracodawcy od odpowiedzialności za stan bhp w miejscu pracy;
- realny – muszą być wykonane w naturze, bez możliwości wykonania zastępczego oraz
- podwójnie zakwalifikowany – jest powinnością ze stosunku pracy o charakterze zobowiązanym wobec pracownika.
WAŻNE!
Umożliwienie odpoczynku w pozycji siedzącej w pobliżu miejsca pracy pracownikom stale wykonującym prace w pozycji stojącej lub wymagającej chodzenia jest nie tylko obowiązkiem pracodawcy, lecz również eliminuje konieczność oddalenia się pracownika od stanowiska pracy w razie nagłej niedyspozycji zdrowotnej i pozostawienia procesu pracy bez nadzoru.
PRZYKŁAD
Na terenie jednego z zakładów pracy (sklep z odzieżą) pracodawca wprowadził zakaz siadania. W sklepie pracę wykonywały 3 pracownice. Jedna z pracownic, po 8 godzinach stania przy kasie, pakowania zakupionej przez klientów odzieży, zasłabła. W wyniku zamieszania związanego z niedyspozycją pracownicy, pozostałe pracownice wraz z jednym z klientów sklepu po ocuceniu poszkodowanej przenieśli ją na zaplecze, gdzie czekała na przyjazd wezwanego pogotowia. Podczas zamieszania ze sklepu skradziono kilka sztuk odzieży.
Opisane zdarzenie nie miałoby miejsca, gdyby pracodawca zapewnił swoim pracownikom miejsce do siedzenia w pobliżu miejsca pracy.
Określenie zawarte w rozporządzeniu „w pobliżu miejsca pracy” obejmuje nakaz rozmieszczenia siedzisk blisko „miejsca” (w znaczeniu przyjętym w prakseologii i teorii organizacji, tzn. blisko przestrzeni, w której pracownik wykonuje powtarzające się działania ze względu na przyjęty w danej jednostce podział zadań).
„Tym, którzy wykonują pracę na stojąco, pracodawca musi zapewnić możliwość odpoczynku na siedząco w pobliżu stanowiska pracy” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 czerwca 2007 r., I OSK 1263/2006). W uzasadnieniu do wyroku NSA zauważył ponadto, że powyższego celu nie spełniają pomieszczenia przeznaczone do odpoczynku dla pracowników będące jednocześnie jadalnią czy pokojem śniadań, gdyż są one pomieszczeniami higienicznosanitarnymi.
Warto pamiętać, że siedziska umieszczone w pobliżu stanowiska pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia służą realizacji tzw. wypoczynku spontanicznego – tzn. odbywanego w czasie procesu pracy, połączonego z kontrolowaniem (pilnowaniem) jego przebiegu. Pomieszczenia do spożywania posiłków służą natomiast tzw. odpoczynkowi odbywanemu w czasie przerw przewidzianych na regenerację sił.
Miejsce odpoczynku w pozycji siedzącej w pobliżu stanowisk pracy ma zapewnić pracownikom krótki odpoczynek, który nie powoduje przerwania procesu pracy, a w jego trakcie istnieje możliwość kontroli tego procesu. Natomiast pomieszczenia przeznaczone na odpoczynek i spożycie posiłku służą odpoczynkowi regenerującemu – z przerwą w procesie pracy.
PODSTAWA PRAWNA
- Par. 49 ust. 2–3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650).