Pracodawca użytkownik nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników tymczasowych, gdyż nie jest ich pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy. Świadczenia z zakresu bhp nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne.
UZASADNIENIE
Pracodawcą pracowników tymczasowych i płatnikiem składek na ich ubezpieczenia jest agencja pracy tymczasowej. Może ona zatrudniać pracowników tymczasowych na podstawie umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy. Państwa firma, która „wynajmuje” pracowników tymczasowych, jest wobec nich pracodawcą użytkownikiem, którego z pracownikami tymczasowymi nie łączy stosunek pracy. Obowiązkiem Państwa firmy jest natomiast dostarczanie agencji pracy tymczasowej wszelkich informacji niezbędnych do prawidłowego wyliczenia wynagrodzenia pracownika tymczasowego.
W zakresie ustalania podstawy wymiaru i wysokości składek na ubezpieczenia społeczne pracownika tymczasowego agencja (która jako pracodawca pełni funkcję płatnika składek) powinna stosować zasady przewidziane dla pracowników. Zasady te określa ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (rozporządzenie składkowe). Przepisy te stanowią, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jest przychód uzyskiwany u pracodawcy w ramach stosunku pracy (z ograniczeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do 30-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego wynagrodzenia). Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi:
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy,
- zasiłki z ubezpieczenia społecznego,
- przychody wymienione w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Wśród przychodów, od których płatnicy nie naliczają składek, jest wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra. Od składek wolne są również ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, a także wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych (§ 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego).
Jednak część obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ciąży na pracodawcy użytkowniku, a nie na agencji pracy tymczasowej. To pracodawca użytkownik musi m.in.:
- dostarczać pracownikom tymczasowym odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej,
- zapewniać pracownikom tymczasowym napoje i posiłki profilaktyczne.
Świadczenia w zakresie bhp przyznane przez pracodawcę użytkownika pracownikom tymczasowym są dla tych osób przychodem, który podlega zwolnieniu z podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 11 i pkt 11b w związku z art. 21 ust. 1a ustawy o pdof).
Reasumując, pracodawca użytkownik w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach społecznych nie pełni funkcji płatnika składek wobec pracowników tymczasowych, gdyż nie jest on związany z nimi żadnym stosunkiem prawnym, który uzasadniałby ich zgłoszenie do ubezpieczeń i opłacanie składek.
Podstawa prawna
- art. 7, art. 9 ust. 2 i ust. 2a ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (DzU nr 166, poz. 1608 ze zm.),
- ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- § 2 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.),
- art. 21 ust. 1 pkt 11 i pkt 11b ust. 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Orzecznictwo uzupełniające:
- Zgodnie z przepisami prawa pracy, jeżeli pracownicy są zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca ma obowiązek nieodpłatnie zapewnić im posiłki profilaktyczne. Jeżeli nie ma on możliwości bezpośredniego wydawania takich posiłków, może np. wydawać produkty spożywcze, z których pracownicy sami przyrządzą sobie posiłek.
- W myśl PDOFizU zwolnione od opodatkowania są m.in. świadczenia rzeczowe, np. produkty żywnościowe, przysługujące pracownikom na podstawie przepisów o BHP.
- Spotyka się czasem praktykę, że pracownicy sami nabywają produkty do posiłków profilaktycznych, zaś pracodawca zwraca im koszty na podstawie faktur zakupowych.
- W takim przypadku zwrot kosztów będzie podlegał zwolnieniu od PDOFiz tylko wówczas, gdy pracownicy będą działali na rzecz i w imieniu pracodawcy, tj. gdy faktury zakupowe będą wystawiane na pracodawcę. Skorzystanie ze zwolnienia jest natomiast wykluczone, jeżeli faktury zakupowe będą wystawiane na samych pracowników. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 lutego 2009 r., III SA/Wa 2839/08 M.Podat 2009/4/3)