Praca zdalna wykonywana przez niektórych pracowników firmy może prowadzić do podziałów wśród personelu, różnego traktowania pracowników stacjonarnych i zdalnych, a nawet dyskryminacji. Ustawodawca przewidział takie niebezpieczeństwa i wprowadził przepisy, które mają do nich nie dopuścić.
Praca zdalna została na stałe wpisana do Kodeksu pracy jako jedna z form wykonywania pracy nowelizacją Kodeksu z 1 grudnia 2022 r. Przepisy dotyczące pracy zdalnej weszły w życie 7 kwietnia 2023 r.
Pracownicy zdalni na równi ze stacjonarnymi
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest równe traktowanie pracowników. Kodeks pracy stanowi, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie:
- nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
- warunków zatrudnienia,
- awansowania oraz
- dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Kodeks wymienia przykładowo przyczyny, które nie mogą stanowić przyczyny nierównego traktowania. Są nimi: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkowa, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacja seksualna, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Katalog ten nie jest zamknięty – o czym świadczy użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności”.
Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych powyżej. Przepisy o pracy zdalnej rozszerzają powyższy katalog. Zgodnie z nimi pracownik wykonujący pracę zdalną nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie:
- nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
- warunków zatrudnienia,
- awansowania oraz
- dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych
niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy. Przepis Kodeksu pozwala jednak na uwzględnienie odrębności związanych z warunkami wykonywania pracy zdalnej.
Pracownicy zdalni bez dyskryminacji
Niedopuszczalna jest – stanowi Kodeks pracy – jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Przepisy o pracy zdalnej wprost dodają, że pracownik nie może być w jakikolwiek sposób dyskryminowany z powodu wykonywania pracy zdalnej, jak również z powodu odmowy wykonywania takiej pracy. Oznacza to, że z tych powodów nie wolno w porównywalnej sytuacji traktować pracownika mniej korzystnie niż innych pracowników.
Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
Minimalne wynagrodzenie w 2023 r. wynosi:
- od 1 stycznia 2023 r. – 3490 zł brutto,
- od 1 lipca 2023 r. – 3600 zł brutto.
Polecamy: „Praca zdalna. Praktyczny komentarz z przykładami”
Pracownicy zdalni z pełnym dostępem do zakładu pracy
Dodatkowo pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi wykonującemu pracę zdalną przebywanie na terenie zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej – na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników.