Jakie są zasady pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie? Jakie są zasady zatrudniania w Polsce na niektórych stanowiskach w podmiotach sektora finansowego? Czym jest tzw. criminal check?
- Jakie są sektory finansowe?
- Na podstawie jakich umów można wykonywać pracę w sektorze finansowym?
- Co znajduje się w Krajowym Rejestrze Karnym?
- Czy pracodawca może żądać informacji o niekaralności z KRK?
- Kiedy wymagane jest zaświadczenie o niekaralności?
- Udzielenie podmiotowi sektora finansowego informacji o niekaralności
Jakie są sektory finansowe?
Podmioty sektora finansowego są bardzo zróżnicowane. Przykładowo są to: bank krajowy, instytucja pożyczkowa, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa, instytucja kredytowa, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, Biuro Rzecznika Finansowego, powszechne towarzystwo emerytalne oraz pracownicze towarzystwo emerytalne, oddział banku zagranicznego, finansowa spółka holdingowa, agent rozliczeniowy, Narodowy Bank Polski, krajowy zakład ubezpieczeń, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A, dom maklerski, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A., pośrednik kredytu hipotecznego, broker ubezpieczeniowy i wiele innych podmiotów.
Na podstawie jakich umów można wykonywać pracę w sektorze finansowym?
Pracę w sektorze finansowym na terytorium RP można wykonywać na różnych podstawach prawnych. Mogą to być umowy zarówno pracownicze jak i cywilnoprawne, np. na podstawie stosunku pracy, umowy o dzieło, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, umowy agencyjnej lub innej umowy o podobnym charakterze.
Co znajduje się w Krajowym Rejestrze Karnym?
W Krajowym Rejestrze Karnym znajdują się informacje o osobach:
- prawomocnie skazanych za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe
- przeciwko, którym warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe
- prawomocnie skazanych przez sądy państw obcych
- przeciwko którym prawomocnie umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe na podstawie amnestii
- wobec których prawomocnie orzeczono środki zabezpieczające w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe
- nieletnich
- prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu
- poszukiwanych listem gończym
- tymczasowo aresztowanych
- nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich.
Czy pracodawca może żądać informacji o niekaralności z KRK?
To czy pracodawca może żądać od pracownika informacji o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego zależy od tego czy istnieje podstawa prawna do żądania takiej informacji. Kodeks pracy nie wskazuje w wykazie dokumentów i danych pozyskiwanych przez potencjalnego pracodawcę w toku procesu rekrutacyjnego - wymogu przedstawienia zaświadczenia o niekaralności. Zatem pracodawca wysuwać wobec pracownika takie żądanie zobowiązany jest podać konkretny przepis prawa, z którego wynika wymóg niekaralności pracownika w związku z zatrudnieniem na danym stanowisku. Niekiedy wręcz przyszły pracodawca zobowiązany jest na podstawie przepisów szczególnych, do posiadania takiego dokumentu.
Kiedy wymagane jest zaświadczenie o niekaralności?
Zaświadczenie o niekaralności wymagane jest w różnych zawodach. Niekiedy też poszczególne przepisy szczególne doprecyzowują za jakie przestępstwo osoba mająca być zatrudnioną nie może być skazana wyrokiem. Przykładowo na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Stanowiska i miejsca pracy, w których zwykle wymagana jest niekaralność:
- sędziów
- komorników
- prokuratorów
- pracowników kontroli skarbowej
- policjantów czy pracowników innych służb mundurowych (np. straży granicznej)
- detektywów
- doradców skarbowych
- licencjonowanych pracowników ochrony
- agentów celnych
- pracowników samorządowych.
Udzielenie podmiotowi sektora finansowego informacji o niekaralności
Trzeba wiedzieć, że podmiot sektora finansowego ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisku związanym z zarządzaniem mieniem tego podmiotu lub osób trzecich, dostępem do informacji prawnie chronionych, podejmowaniem decyzji obarczonych wysokim ryzykiem utraty mienia tego podmiotu lub osób trzecich lub wyrządzenia innej znacznej szkody temu podmiotowi lub osobom trzecim, udzielenia informacji dotyczących skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wymienione w ustawach w związku z finansami.
Przykładowo:
- art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 462).
- art. 23-24a ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1233).
- art. 115-119 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).
- art. 77-79 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2022 r. poz. 1488).
- art. 81 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2117).
Podmiot sektora finansowego ma prawo żądać udokumentowania udzielonych informacji. Może ono nastąpić wyłącznie przez przedłożenie informacji z Krajowego Rejestru Karnego. Nieudzielenie przez osobę ubiegającą się o zatrudnienie informacji lub nieudokumentowanie czy też udzielenie informacji potwierdzających skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo mogą stanowić przyczynę niezatrudnienia tej osoby.