To niektóre wnioski ekspertów przygotowane pod kątem realizowanego w kilku miastach woj. śląskiego projektu "Aktywizacja zawodowa i społeczna osób 45+". Konferencję w ramach projektu, zakładającego m.in. szkolenia aktywizujące, prawne i informatyczne, zorganizowano 26 października w siedzibie Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach.
Zatrudnienie osób w wieku 55 - 64 lata >>
Wiceprezes Izby Tomasz Zjawiony wskazał m.in., że w ciągu ostatnich dwóch lat stopa zatrudnienia w Polsce osób w wieku 45+ wzrosła z 58,3 do 61,3 proc. Skok ten był jednak następstwem głównie ograniczania od 2009 r. możliwości przechodzenia na tzw. wcześniejsze emerytury. Współczynnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lat był w Polsce w 2010 r. najniższy, oprócz Malty, w Europie - wynosił 33 proc.
Socjolog Anna Adamus-Małuszyńska z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach wskazała, że o ile w Polsce i innych krajach UE pracuje podobny odsetek osób w wieku 45-54 lat, powyżej 55. roku życia wskaźnik ten różni się już drastycznie. Sytuacja ta jest następstwem polityki państwa, która w drugiej połowie lat 90. zmierzała do ograniczania bezrobocia poprzez m.in. ułatwienia w przechodzeniu na wcześniejsze emerytury i renty.
Równie duży wpływ mają tu stereotypy. Mimo korzyści, wynikających z doświadczenia starszych pracowników i ich umiejętności pracy w zespole czy łagodzenia konfliktów, bywają oni postrzegani jako niespecjalnie dbający o siebie, swoje zdrowie i pracę, mniej wierzący we własne możliwości uczenia się i atrakcyjność dla pracodawcy. Problemem jest także stereotyp niepracujących dziadków, koncentrujących się na wychowywaniu wnuków.
Niepokojąca sytuacja na rynku pracy >>
Według socjolożki dotychczasowe projekty szkoleniowe niewystarczająco kształtują przekonanie, że wiek nie powinien być kryterium zatrudnienia. Należy np. upowszechniać dobre wzorce i przekazywać starszym pracownikom, jak mogą dzielić się swoją wiedzą, pokonując przy tym barierę wieku utrudniającą np. rozmowę z młodszymi.
"Ludzie dojrzalsi i doświadczeni powinni być mentorami. Zasada mentoringu mówi jednak, że trzeba być pół kroku przed tym, w stosunku do tego, wobec którego jest się wzorem - być troszeczkę lepszym" - zaznaczyła Adamus-Małuszyńska.
Wiceprezes Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju Wiktor Wojciechowski wskazał m.in. na doświadczenia wielu krajów, z których wynika, że odchodzenie pracowników w wieku przedemerytalnym nie wiąże się z wzrostem zatrudnienia młodych. Wzrost liczby emerytów przekłada się na wzrost podatków, które ograniczają tworzenie nowych miejsc pracy.
Zmiany polskiego systemu emerytalnego mają - według raportu "Zatrudnienie w Polsce 2008" - doprowadzić do wzrostu współczynnika zatrudnienia w wieku 15-64 lat z 60 do 66 proc. w najbliższej dekadzie. W efekcie stopniowego zwiększania wieku emerytalnego do 67 lat dla kobiet i mężczyzn - współczynnik ten wzrósłby dodatkowo o 3 proc. Argumentem za są m.in. dane Eurostatu, zgodnie z którymi granica wieku, w którym zdrowie uniemożliwi pracę Polakowi, szacowana jest na 73 lata, a Polce - 75 lat.
Zdaniem Wojciechowskiego, oprócz podwyższenia wieku emerytalnego, należy zlikwidować prawną ochronę pracowników, którym do emerytury zostają mniej niż 4 lata. Przepis ten w praktyce skutkuje m.in. szybszymi zwolnienia pracowników, zanim wejdą w okres ochronny. Jego likwidacja powinna też zwiększyć efekt dotychczasowych zmian w systemie emerytalnym - dzięki zwiększeniu pewności pracodawców.