Każdy pracownik co roku zyskuje prawo do nieprzerwanego i odpłatnego odpoczynku. Celem urlopu wypoczynkowego jest regeneracji sił. Wielu pracowników nie wykorzystuje jednak urlopu w terminie. Część nie może, bo pracodawca nie wyobraża sobie ich kilkutygodniowej nieobecności w firmie. Jednym słowem są niezastąpieni. Istnieje również grupa, która nie przywiązują wagi do wypoczynku. Bardzo rzadko biorą oni dni wolne.
Wykorzystanie urlopu w kolejnym roku dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych. Zaliczymy do nich:
- przesunięcie terminu urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracownika lub pracodawcy
- przesunięcie terminu urlopu, gdy pracownik nie może z niego skorzystać np. z powodu choroby
- przerwanie korzystania przez pracownika z urlopu
- odwołanie pracownika z urlopu
Tylko urlop wypoczynkowy niewykorzystany z wymienionych powodów może być wykorzystany do końca I kwartału następnego roku kalendarzowego. Jeśli żadna z tych sytuacji nie zaistniała, urlop pracownik powinien wykorzystać w roku, w którym nabył do niego prawo.
Zobacz: Jak obliczyć wynagrodzenie za urlop?
Kary dla pracodawcy
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest udzielanie urlopu pracownikowi, w terminie przez niego wskazanym. Pracodawca, który nie udziela pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża jego wymiar, musi liczyć się z karą grzywną od 1 tys. do 30 tys. zł.
W okresie wypowiedzenia
W okresie wypowiedzenia pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop. Nie musi pytać pracownika o zdanie. Pracownik musi z tego urlopu skorzystać. Nie ma znaczenia, czy wypowiedzenia dokonał pracodawca czy pracownik. W okresie wypowiedzenia pracodawca może zmusić pracownika do wykorzystania całego zaległego urlopu, jak i urlopu bieżącego.
Zaległy urlop powinien być wykorzystany do końca I kwartału następnego roku kalendarzowego. Uważa się, że termin jest zachowany jeśli pracownik rozpocznie urlop przed 31 marca tego roku.
Nie zawsze w okresie wypowiedzenia istnieje możliwość wykorzystania urlopu zaległego. Na przykład w przypadku, gdy wypowiedzenie umowy o pracę dotyczy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy na czas określony, który uzbierał 40 dni zaległego urlopu. Okres wypowiedzenia umowy na czas określony wynosi bowiem tylko dwa tygodnie. Pracodawca może wtedy wysłać pracownika tylko na 10 dni zaległego urlopu. Pracodawca za pozostałe dni będzie musiał wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny.
Zaległy urlop
W obecnym stanie prawnym pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop. Dzieje się tak, nawet gdy pracownik nie wyraża na to zgody.
Pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu zaległego, w określonym terminie najpóźniej do końca I kwartału następnego roku kalendarzowego. Niewykorzystanie zaległego urlop w I kwartale następnego roku kalendarzowego nie powoduje automatycznie, że urlop ten przepada. Do takiej sytuacji może dojść jedynie w momencie przedawnienia prawa do urlopu. Roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne.
Ekwiwalent tylko wyjątkowo
Pracodawca rozstając się z pracownikiem musi rozliczyć się z nim z niewykorzystanego urlopu. Ma obowiązek wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za ten urlop. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przysługuje pracownikowi tylko w przypadku niewykorzystania przysługującego mu urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Prawo do ekwiwalentu pieniężnego powstaje w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.
Zobacz serwis: Urlopy okolicznościowe
Pracodawca rozlicza się z pracownikiem z całego urlopu zaległego oraz z urlopu przysługującego pracownikowi w danym roku kalendarzowym. W tym drugim przypadku w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia pracownika w roku, w którym dochodzi do rozwiązania umowy o pracę.