- Stan ciąży a prowadzenie firmy
- Kontrola przez ZUS zasadności podlegania ubezpieczeniu
- Co rozumie się pod pojęciem działalności gospodarczej?
- Czym cechuje się działalność gospodarcza?
- Przychód z działalności a zasiłek dla kobiety w ciąży
- Co przysługuje kobiecie w ciąży na własnej działalności?
- Faktyczne podjęcie i wykonywanie działalności
Stan ciąży a prowadzenie firmy
Nie ma prawnego zakazu rozpoczynania działalności gospodarczej przez kobietę w ciąży. Ograniczałoby to zasadę swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Stan ciąży sam w sobie nie wyklucza ciągłości podjętej działalności. Braku cechy ciągłości działalności gospodarczej można dopatrzeć się w przypadku, gdy od początku wysoce wątpliwe będzie rozpoczęcie i prowadzenie działalności, a tę wątpliwość można wywieść ze stanu zdrowia osoby zgłaszającej się do ubezpieczenia społecznego, a przede wszystkim jej świadomości co do niemożliwości prowadzenia działalności (zon. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2021 r., III USK 195/21).
Jeżeli więc np. ciąża jest zagrożona a stan zdrowia kobiety nie będzie pozwalał na dużą aktywność w życiu zawodowym, a kobieta pomimo tego zakłada działalność gospodarczą i np. po 3-cim miesiącu przechodzi na L4 – to ZUS może zakwestionować pobieranie przez nią zasiłku. Zwolnienie lekarskie wystawiane ze względu na to, że ciąża zagraża matce lub dziecku, oznaczane jest literą B.
Kontrola przez ZUS zasadności podlegania ubezpieczeniu
ZUS może badać np. czy kobieta w ciąży rozpoczyna i utrzymuje działalność gospodarczą tylko po to, aby otrzymywała w przyszłości świadczenia z ZUS, w sytuacji, gdy możliwe do osiągnięcia dochody są znikome w relacji do ponoszonych kosztów utrzymania działalności. Jeżeli ZUS ma wątpliwości to zawsze bada:
1) czy kobieta w ciąży rzeczywiście prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą o charakterze zarobkowym
2) czy kobieta w ciąży wykonuje działalność w sposób zorganizowany i ciągły
3) czy osiągane dochody z prowadzonej działalności są proporcjonalne i wyższe niż ponoszone koszty.
Niezgodne z prawem jest bowiem podejmowanie działalności dla pozoru, tylko w celu uzyskania świadczenia. Stoi to niejako w kolizji z uznawaniem za zasadne podjęcie przez kobietę w ciąży zatrudnienia celem uzyskania ochrony i pobierania w przyszłości świadczeń macierzyńskich z ZUS.
Co rozumie się pod pojęciem działalności gospodarczej?
Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Czym cechuje się działalność gospodarcza?
Działalność gospodarcza musi charakteryzować się profesjonalnością, samodzielnością, podporządkowaniem zasadzie racjonalnego gospodarowania, celem zarobkowym, trwałością prowadzenia, wykonywaniem w sposób zorganizowany oraz uczestniczeniem w obrocie gospodarczym. Musi to być działanie stałe, nieamatorskie, nieokazjonalne, z elementami organizacji, planowania i zawodowości rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja.
Przychód z działalności a zasiłek dla kobiety w ciąży
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lipca 2019 r., I UK 100/18 wskazał, że w przypadku zadeklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) przez osobę rozpoczynającą działalność gospodarczą (albo podejmującą ponownie taką działalność po dłuższej przerwie), która od chwili zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do chwili ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego (urodzenia dziecka) w ramach nowo uruchomionej działalności gospodarczej pozyskała faktycznie zaledwie jednego klienta, a uzyskany w tym czasie przychód z działalności był znacząco niższy od wysokości opłaconych składek na te ubezpieczenia, istnieją podstawy faktyczne do zakwestionowania przez organ rentowy tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Co przysługuje kobiecie w ciąży na własnej działalności?
Kobiecie w ciąży na własnej działalności, tak jak i kobiecie w ciąży, która jest zatrudniona i nie ma swojej firmy, przysługuje zasiłek chorobowy. Warunkiem do tego jest jednak podleganie ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie przez okres 3 miesiące (tj. 90 dni). Zasiłek przysługuje w wysokości 100% podstawy.
Faktyczne podjęcie i wykonywanie działalności
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 listopada 2018 r., I UK 320/17stwierdził, że rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przez kobietę w zaawansowanej ciąży nie wyklucza zorganizowania, ciągłości i zarobkowego charakteru tej działalności, jeżeli była ona faktycznie podjęta i wykonywana. Nawet podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w 8 miesiącu ciąży nie stanowi przeszkody do podlegania ubezpieczeniom społecznym w aspekcie wykonywania takiej działalności w sposób ciągły (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2014 r., I UK 235/13).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162)
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732)