Pracodawca – niezależnie od liczby zatrudnionych – może kontrolować pracowników podczas zwolnienia lekarskiego, kiedy wypłaca wynagrodzenie z własnych środków. Może też wystąpić do ZUS o przeprowadzenie kontroli wystawiania zaświadczeń lekarskich do celów wypłaty wynagrodzenia za czas choroby.
Gdy zwolnienie lekarskie, w czasie którego przeprowadzono kontrolę, obejmuje okres pobytu w szpitalu i poszpitalny okres niezdolności do pracy, utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy tylko okresu niezdolności do pracy po wypisaniu ze szpitala.
Wynagrodzenie/zasiłek chorobowy nie przysługuje również w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.
Ponadto jeżeli pracownik w ewidentny sposób wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, to dopuszcza się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, co może stanowić podstawę do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia
Kontrola wykorzystywania zwolnienia
Obowiązek przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad członkiem rodziny spoczywa m.in. na płatniku składek na ubezpieczenie chorobowe, który zgłasza do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych. Kontrola ta polega na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy nie wykonuje pracy zarobkowej, czy też nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Kontrolą można objąć również ubezpieczonych zwolnionych od pracy w wyniku decyzji wydanej na podstawie przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych albo o zwalczaniu gruźlicy.
Z kolei kontrola prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny polega na ustaleniu, czy ubezpieczony nie wykonuje pracy zarobkowej, nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z jego celem, czy poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę (nie dotyczy to sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat).
Trzeba pamiętać też o tym, że pracodawca – niezależnie od liczby zatrudnionych – może kontrolować pracowników podczas zwolnienia lekarskiego przez pierwsze 33 dni lub 14 dni (w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia) choroby, kiedy wypłaca wynagrodzenie z własnych środków. Jeśli uzna, że zwolnienie jest wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem, może zdecydować o odebraniu wynagrodzenia za czas choroby.
Pracodawca może też wystąpić do ZUS o przeprowadzenie kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich do celów wypłaty wynagrodzenia za czas choroby.
Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy powinna być dokonywana w miarę potrzeby, bez ustalania z góry stałych jej terminów, a nasilana szczególnie w okresach, w których występuje zwiększona absencja z powodu choroby lub sprawowania opieki. Ponadto kontroli podlega każde zwolnienie bez względu na wskazania lekarskie zamieszczone na zaświadczeniu lekarskim, np. chory może chodzić.
Do takiej kontroli należy typować osoby, które często korzystają z krótkotrwałych zwolnień lekarskich od pracy, uzyskują kolejne zaświadczenia lekarskie od pracy od różnych lekarzy, korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych, były już pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich od pracy, składały wcześniej zaświadczenia lekarskie po terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25%.
Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnienia lekarskiego od pracy może nastąpić także wtedy, gdy pracodawca uzyska informacje wskazujące na niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy, np. uzyska informację o wykonywaniu pracy zarobkowej u innego pracodawcy.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Pracodawca kontroluje chorego pracownika