Osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność na podstawie ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Wskazane osoby podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli:
- posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu i zamieszkują na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,
- nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu i przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się, zgody na pobyt tolerowany lub posiadające status uchodźcy nadany w Polsce albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium,
- nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu i legalnie zamieszkują na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu.
Ponadto obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają także osoby objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania współpracy, które posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu niezamieszkujące na terytorium państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu.
WAŻNE!
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego tej grupy osób powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania współpracy do dnia jej zakończenia.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej
Począwszy od 1 kwietnia 2003 r. podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej jest taka sama jak dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Podstawę stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne nie należy stosować ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Stopa procentowa składki
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne jest dla wszystkich grup ubezpieczonych jednakowa. Od 1 stycznia 2007 r. składka wynosi 9% podstawy wymiaru. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. Nie podlega ona proporcjonalnemu zmniejszeniu do liczby dni podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym.
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne za osobę współpracującą oblicza, odprowadza do ZUS i finansuje z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne a tytuły ubezpieczenia
Jeżeli osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca z każdego z tych tytułów odrębnie (art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Sytuacja taka ma miejsce w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń, tj. np. wówczas gdy osoba współpracująca jednocześnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia, pozostaje w stosunku służbowym lub ma prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego.
Przykład
Janina K. współpracuje z osobą prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie handlu od 1 lutego 2008 r. Z tego tytułu podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W styczniu 2009 r. nabyła prawo do świadczenia emerytalnego. Pomimo tego faktu w dalszym ciągu współpracuje z osobą prowadzącą działalność. Zgodnie z podaną wyżej zasadą składka na ubezpieczenie zdrowotne od chwili nabycia prawa do emerytury będzie opłacana z tytułu współpracy i z tytułu pobierania świadczenia emerytalnego.
Wyjątki
Nie ma obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby współpracujące, jeżeli mają ustalone prawo do emerytury lub renty i pobierają świadczenie emerytalne lub rentowe w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2009 r. jest to 1276 zł), uzyskiwane zaś dodatkowe przychody z tego tytułu nie przekraczają miesięcznie wysokości 50% kwoty najniższej emerytury.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest również opłacana od dodatkowych przychodów uzyskiwanych przez osobę współpracującą z osobą prowadzącą działalność, jeżeli:
- osoba ta ma ustalone prawo do emerytury lub renty i pobiera świadczenie emerytalne lub rentowe w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia,
- osoba ta opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
W przypadku spełnienia któregoś z wymienionych wyżej warunków osoba mająca ustalone prawo do emerytury lub renty podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, jest natomiast zwolniona z opłacania składek na to ubezpieczenie. Oznacza to, że osoba taka jest zobowiązana do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia, jak również ma obowiązek składać co miesiąc dokumenty rozliczeniowe (deklaracja i imienne raporty miesięczne), w których wykazuje podstawę wymiaru składek w wysokości wynikającej z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz składkę w wysokości „zero”.
Jeżeli w danym miesiącu nie są spełnione wyżej wymienione warunki, to za ten miesiąc powinna zostać opłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne, obliczona od podstawy wymiaru składek wynikającej z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Ponadto składka na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej nie jest opłacana, jeżeli osoba ta zaliczana jest do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, a uzyskiwane przychody z tytułu wykonywania współpracy nieprzekraczają miesięcznie wysokości 50% kwoty najniższej emerytury.
Osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą zaliczana do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności nie opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne również wtedy, gdy opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
Podstawa prawna:
- art. 81 ust. 2, art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).