Zabezpieczenie wekslowe – to jeden ze sposobów zabezpieczenia własnego roszczenia na przyszłość. Polega na wystawieniu (wydaniu) przez jedną ze stron stosunku prawnego drugiej stronie dokumentu w postaci weksla, który w przypadku niespełnienia świadczenia przez wystawcę będzie mógł zostać zrealizowany przez podmiot, który otrzymał weksel. Sposób realizacji weksla z reguły określa tzw. deklaracja wekslowa, która powinna być załączona do weksla.
Weksel odgrywa szczególną rolę w stosunkach z zakresu prawa prywatnego, np. pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Służy przede wszystkim zabezpieczeniu roszczenia pracodawcy z tytułu wyrządzenia szkody przez pracownika.
Niedopuszczalne jest zabezpieczenie wekslem roszczeń:
- mogących powstać na skutek czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub ciążą,
- o zwrot nadpłaty wynagrodzenia,
- dotyczących szkód mogących powstać w wyniku nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy przez pracownika, czy jakichkolwiek innych na wypadek odejścia pracownika,
- w kwocie wyższej niż przewidują to przepisy Kodeksu pracy (np. przez rozszerzenie odpowiedzialności ustalonej w granicy 3-miesięcznego wynagrodzenia do wysokości nieograniczonej).
W praktyce służy zabezpieczeniu roszczeń odszkodowawczych za mienie powierzone (pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w mieniu, które zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, w szczególności za pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia lub podobne przedmioty, środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze).
Wyróżniamy kilka rodzajów weksli. Najpopularniejszym z nich jest tzw. weksel własny in blanco, tzn. weksel pusty, bez podanej kwoty. Uprawnia pracodawcę do wpisania w nim dowolnej sumy (jeśli nie została do niego załączona deklaracja, która może określać limity i sposób wypełnienia weksla). Abstrakcyjny charakter zobowiązania z weksla in blanco nie zwalnia jednak sądu pracy – w razie ewentualnego sporu pracodawcy z pracownikiem – z obowiązku ustalenia, czy i w jakim zakresie pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w powierzonym mieniu, a w konsekwencji czy wypełnienie weksla jest zgodne z deklaracją. W odniesieniu do dłużnika, który cofnął zarzuty przeciwko nakazowi zapłaty, sprawę kończy wydanie postanowienia o utrzymaniu wobec niego nakazu zapłaty w mocy. Brak takiego postanowienia jest równoznaczny z zachowaniem przez cofającego zarzuty pozycji strony procesowej we wszystkich dalszych stadiach postępowania.
Weksel traci ważność w momencie jego zwrotu, zniszczenia, a także w sytuacjach, gdy stosunek pracy zostanie rozwiązany (chyba że z treści deklaracji wynika co innego). Wygaśnięcie stosunku pracy wskutek porzucenia pracy przez pracownika – wystawcę weksla uwalnia poręczycieli wekslowych od odpowiedzialności za kolejny niedobór spowodowany przez tego samego pracownika – wystawcę weksla zatrudnionego ponownie w ramach innego stosunku pracy, chociażby na tym samym stanowisku pracy, którego dotyczyła deklaracja wekslowa.
Egzekucja weksla następuje w postępowaniu nakazowym. Stąd skuteczność tej instytucji jest tak ważna. W postępowaniu tym rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym, bez obecności, a nawet wiedzy wystawcy weksla. Nakaz staje się natychmiast wykonalny. Dodatkowo może zostać zaopatrzony w klauzulę wykonalności i skierowany do egzekucji przed uprawomocnieniem.
Roszczenia wekslowe ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia płatności weksla.