Ubezpieczenie emerytalne – jest to rodzaj ubezpieczenia społecznego na wypadek niezdolności do pracy z powodu starości (osiągnięcia wieku emerytalnego). Gwarantuje dochód osobom opłacającym składkę w momencie zaprzestania pracy zawodowej po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% podstawy wymiaru składki.
Ubezpieczeni zostali podzieleni na 3 grupy ze względu na kryteria: sposób oszczędzania, przywileje emerytalne i sposób wyliczenia emerytury:
- osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. będą mieć przyznawaną emeryturę na podstawie przepisów systemu emerytalnego wprowadzonego ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. zostały objęte nowym systemem emerytalnym – mają możliwość oszczędzania na emeryturę obok Zakładu Ubezpieczeń Społecznych również w otwartych funduszach emerytalnych,
- osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r. zostały objęte całkowicie nowym systemem emerytalnym i obowiązkowo odprowadzają części składki na ubezpieczenie emerytalne w otwartych funduszach emerytalnych.
Jeżeli osoba jednocześnie oszczędza w tzw. otwartych funduszach emerytalnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje 1/3 składki (tj. 7,3 proc.) do wybranego OFE. W przypadku nieprzystąpienia przez ubezpieczonego do funduszu emerytalnego, cała składka na ubezpieczenie emerytalne przekazywana jest na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Składka wpłacana do OFE pochodzi w całości z części opłacanej przez pracownika.
Ubezpieczenie emerytalne może mieć charakter obowiązkowy oraz dobrowolny. Przykładowo obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski są: pracownikami z wyłączeniem prokuratorów, osobami wykonującymi pracę nakładczą, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobami z nimi współpracującymi, osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Natomiast dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym mogą być objęte osoby, które: z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, są obywatelami polskimi wykonującymi pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz są obywatelami polskim wykonującymi pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Polski, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa.
Decyzje o przyznaniu emerytury wydają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.
Przy ubezpieczeniach emerytalnych funkcjonuje jeszcze tzw. Indywidualne Konto Emerytalne, które umożliwia dodatkowe oszczędzanie na emeryturę bez konieczności odprowadzania podatku dochodowego od dochodów kapitałowych. Można je założyć w funduszu inwestycyjnym otwartym lub specjalistycznym funduszu inwestycyjnym otwartym, zakładzie ubezpieczeń na życie, domu maklerskim lub banku prowadzącym działalność maklerską, banku.