Jakie koszty utrzymania międzyzakładowej organizacji związkowej pokrywa pracodawca

Powinni Państwo pokrywać wspólnie z pozostałymi zakładami, które swoim działaniem obejmuje międzyzakładowa organizacja związkowa, cały koszt jej utrzymania, tj. koszty wynagrodzeń i składek za osoby zwolnione z obowiązku świadczenia pracy oraz inne wydatki związane np. z udostępnianiem organizacji pomieszczeń, sprzętów czy tzw. mediów. Zwolnienie pracownika – członka organów międzyzakładowej organizacji związkowej z obowiązku świadczenia pracy, w związku z pełnieniem funkcji w zakładowej organizacji związkowej, nie daje podstaw do obciążania pozostałych zakładów kosztami takiego uczestnictwa.

UZASADNIENIE

Wszyscy pracodawcy objęci zakresem działania międzyzakładowej organizacji związkowej ponoszą koszty (w tym koszty wynagrodzeń za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne) związane z zatrudnianiem pracownika zwolnionego:

• z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie międzyzakładowej organizacji związkowej,
• od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (na podstawie art. 31 ust. 1 i 3 ustawy o związkach zawodowych),

odpowiednio do udziału liczby członków tej organizacji zatrudnionych u danego pracodawcy w stosunku do łącznej liczby członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawców, objętych działaniem tej organizacji w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (art. 34¹ ust. 1 ustawy o związkach zawodowych).

Aby koszty były proporcjonalnie rozłożone, na zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej nałożono obowiązek przekazania informacji pracodawcy (który zwolni pracownika z obowiązku świadczenia pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia) o liczbie członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych zakresem jej działania oraz zatrudnionych członków u każdego pracodawcy z osobna w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

WAŻNE!

Pracodawca ma obowiązek pokryć koszty zwolnienia od pracy pracownika – związkowca, pod warunkiem otrzymania informacji niezbędnych do określenia tych kosztów.

Ustawodawca wprowadził więc mechanizm wspólnego ponoszenia kosztów funkcjonowania międzyzakładowej organizacji związkowej. Można dalej wywnioskować, że obowiązek ten dotyczy wszelkich kosztów. W przepisie wprost jest sprecyzowane, że chodzi o wynagrodzenie za pracę i składki na ubezpieczenia społeczne związane z zatrudnieniem takiego pracownika. Jednak odnosi się to również do innych wydatków składających się na ogół kosztów funkcjonowania międzyzakładowej organizacji związkowej.

Nadmierne obciążenie jednego podmiotu po stronie pracodawców stanowiłoby naruszenie zasady równości podmiotów wobec prawa i stałoby w sprzeczności z charakterem i celem unormowań zawartych w ustawie o związkach zawodowych.

W ustawie nie ma określonych zasad dotyczących rozliczeń między pracodawcami z kosztów poniesionych na działalność międzyzakładowej organizacji związkowej, w tym z tytułu zwolnień od pracy działaczy takiej organizacji. W sytuacji gdy pierwotnie obciążają one tylko jednego lub niektórych z pracodawców, warto zawrzeć porozumienie wszystkich podmiotów określające warunki zwrotu poniesionych kosztów, takich jak wynagrodzenie za pracę wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne (pracownik zwolniony z obowiązku świadczenia pracy do pełnienia funkcji w międzyzakładowej organizacji związkowej otrzymuje wynagrodzenie jedynie od swojego pracodawcy), koszty wyposażenia pomieszczeń związkowych, energii elektrycznej itp.

Porozumienie to będzie stanowiło umowę o charakterze cywilnoprawnym. Może ono ułatwić uprawnionemu pracodawcy, który poniósł określone koszty, dochodzenie jego roszczeń na drodze sądowej. Jednak nawet jeżeli nie ma takiej umowy, podmiot, który poniósł koszty związane z funkcjonowaniem międzyzakładowej organizacji związkowej (w tym wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne działacza międzyzakładowej organizacji związkowej, zwolnionego z obowiązku świadczenia pracy), może wystąpić do sądu cywilnego z pozwem wobec pozostałych pracodawców, uchylających się od realizacji ciążącego na nich obowiązku proporcjonalnego zwrotu poniesionych kosztów.

W związku z powyższym art. 34¹ ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, który zobowiązuje do proporcjonalnego obciążania pracodawców kosztami funkcjonowania organizacji związkowej, odnosi się jedynie do kosztów funkcjonowania międzyzakładowej organizacji związkowej. Natomiast jeśli chodzi o wydatki związane z działaniem zakładowej organizacji związkowej, to ponosi je jedynie pracodawca, u którego taka organizacja działa (art. 31 ustawy o związkach zawodowych). Dlatego nie należy obciążać innych pracodawców kosztami zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy działacza międzyzakładowej organizacji związkowej w związku z jego udziałem w spotkaniach związanych z funkcją pełnioną w zakładowej organizacji związkowej. Pracodawcom przysługiwałoby prawo dochodzenia zwrotu wydatków, wraz z ustawowymi odsetkami, na drodze postępowania przed sądem cywilnym.

W praktyce rozgraniczenie czynności wykonywanych przez działacza zakładowej i międzyzakładowej organizacji związkowej może napotkać wiele trudności. W przypadku wątpliwości każdy taki stan faktyczny wymaga starannego wyjaśnienia z udziałem organów statutowych związków zawodowych.

Podstawa prawna:

• art. 31, art. 34¹ ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).

Orzecznictwo uzupełniające:

• O tym, jakie jednostki organizacyjne (zakłady pracy) obejmuje działaniem międzyzakładowa organizacja związkowa, rozstrzygają samorządne decyzje właściwych organów danego związku zawodowego (wyrok SN z dnia 13.03.1997 r., I PKN 41/97, OSNP z 1997 r., nr 24, poz. 493).