Wzrost płacy minimalnej w 2009 r.

Od nowego roku najmniej zarabiający pracownicy otrzymają o 150 zł więcej niż obecnie (w 2008 r. kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 1126 zł).

Minimalne wynagrodzenie za pracę to ustalana corocznie kwota wynagrodzenia, jaka przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracodawca nie może wypłacać pracownikowi pensji niższej niż gwarantują to przepisy prawa. Jedynie w pierwszym roku pracy wysokość wynagrodzenia pracownika nie może być niższa niż 80% minimalnego wynagrodzenia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę minimalne wynagrodzenie (art. 6 i 8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.).

Wyższe minimum - wzrost wynagrodzeń

Na podwyższeniu płacy minimalnej zyskają nie tylko pracownicy, którzy zarabiają ustawowe minimum. Za pomocą wynagrodzenia minimalnego obliczana jest wysokość wielu świadczeń należnych pracownikom. Zyskają pracownicy wykonujący pracę w nocy. Pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną. Pora nocna obejmuje 8 godzin między 21.00 a 7.00. Takim pracownikom przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia (art. 151⁸ k.p.). Dodatek ten oblicza się, dzieląc kwotę minimalnego wynagrodzenia przez wymiar czasu pracy w danym miesiącu. Następny krok to wyliczenie 20% stawki godzinowej. Otrzymany wynik trzeba jeszcze pomnożyć przez liczbę godzin przepracowanych w nocy w danym miesiącu.

Od minimalnej płacy zależy także wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do świadczenia pracy, ale doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Za tzw. przestój w pracy przysługuje mu wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony - 60% wynagrodzenia. W każdym wypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 81 k.p.).

Ponadto pracodawcy będą musieli uwzględnić wzrost minimalnej płacy przy obliczaniu pensji pracowników, którym dokonują potrąceń.

Przy potrącaniu:

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne - wolna od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy,

• zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi - wolna od potrąceń jest kwota w wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia,

• kar pieniężnych z tytułu odpowiedzialności porządkowej - wolna od potrąceń jest kwota w wysokości 90% minimalnego wynagrodzenia (art. 87¹ k.p.).

Odszkodowania i odprawy w górę

Wzrost płacy minimalnej przełoży się także na zwiększenie odszkodowania, którego może domagać się osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. Odszkodowanie to nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 18^3d k.p.). Więcej otrzyma też pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę. Ma on wtedy prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie (art. 94³ § 4 k.p.).

Od minimalnego wynagrodzenia zależy też maksymalna wysokość odprawy dla pracownika z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ramach tzw. zwolnień grupowych. Stosownie do art. 8 pkt 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.) wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Pracownicy będą mogli otrzymać więc od nowego roku kwotę 19 140 zł. Będzie ona wyższa o 2250 zł w porównaniu do bieżącego roku, w którym wynosi ona 16 890 zł.

Minimalne wynagrodzenie ma również wpływ na podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie może być ona niższa niż wynagrodzenie minimalne pomniejszone o 13,71%, czyli o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracownika (art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).

Wyższe składki ZUS dla przedsiębiorców

Na wzroście płacy minimalnej stracą przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i opłacający składki od preferencyjnej podstawy wymiaru. Osoby te mogą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, których podstawę stanowi kwota zadeklarowana nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).

Z możliwości opłacania obniżonych składek do ZUS nie mogą skorzystać osoby, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Marek Martyna