Wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę. Natomiast za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie przestojowe. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2012 r. jest to 1500 zł).
W nocy z soboty (24 marca) na niedzielę (25 marca) wprowadzony zostanie czas letni. W związku z tym wskazówki zegarów należy przesunąć z godz. 2.00 na 3.00. Dla pracowników pracujących w nocy oznacza to, że będą oni pracować o godzinę krócej. Powstaje więc pytanie, jak zapłacić za tę brakującą godzinę?
Stałe wynagrodzenie
Żadne przepisy nie określają, jak obliczyć wynagrodzenie w razie straty jednej godziny w związku z przesunięciem czasu z zimowego na letni. Niemniej jednak niedopracowanie godziny w tej sytuacji nie powinno mieć wpływu na wynagrodzenie pracownika wynagradzanego stałą stawką miesięczną. Jest to „działanie” niezależne od pracownika i nie powinno mieć wpływu na wysokość jego wynagrodzenia.
Przykład
Pracownik miał zaplanowaną pracę w nocy z 24 na 25 marca 2012 r. W związku ze zmianą czasu z zimowego na letni pracownik w tym miesiącu przepracował 175 zamiast 176 godzin. Wynagradzany jest stałą stawką miesięczną w wysokości 2700 zł. Mimo nieprzepracowania 1 godziny w marcu powinien otrzymać swoje stałe wynagrodzenie.
Wynagrodzenie godzinowe
Pracownik, którego wynagrodzenie zostało określone w stawce godzinowej powinien otrzymać wynagrodzenie za tyle godzin ile de facto przepracował. W dniu zmiany czasu z zimowego na letni pracownik co do zasady jest gotowy do świadczenia pracy, doznaje przeszkód z przyczyn jego niedotyczących. W związku z tym, powinien otrzymać co najmniej wynagrodzenie przestojowe. Oczywiście pracownikowi można wypłacić również normalne wynagrodzenie.
Za czas przestoju pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną obejmuje tylko wynagrodzenie zasadnicze (uzasadnienie uchwały SN z 3 kwietnia 2007 r., II PZP 4/07), ewentualnie także dodatek funkcyjny (uchwała SN z 30 grudnia 1986 r., III PZP 42/86).
Przykład
Pracownik wynagradzany jest stawką godzinową w wysokości 18 zł. Świadczył pracę w nocy z 24 na 25 marca 2012 r. Za jedną brakującą godzinę powinien otrzymać swoją zasadniczą stawkę w wysokości 18 zł bez np. dodatku za pracę w nocy.
Zmienne składniki pensji
W przypadku pracownika wynagradzanego zmiennymi składnikami należy wziąć pod uwagę również tylko wynagrodzenie zasadnicze i ewentualnie dodatek funkcyjny.
Przykład
Dniem wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy dla pracownika jest sobota. Pracuje w systemie podstawom po 8 godzin dziennie. Jego miesięczne wynagrodzenie to stała pensja w wysokości 3000 zł oraz premia w wysokości 340 zł. Pracownik otrzymuje także ryczałt za pracę w nocy w wysokości 250 zł.
Pracownikowi polecono pracę w nocy z 24 na 25 marca 2012 r. W związku z tym przepracował on 7 a nie 8 godzin, które miał zaplanowane. Za jedną godzinę pracownikowi należy się wynagrodzenie przestojowe.
Podstawą do obliczenia wynagrodzenia za przestój będzie wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze, czyli 3000 zł.
W marcu do przepracowania jest 176 godzin.
1. Obliczamy stawkę za jedną godzinę pracy:
3000 zł : 176 godz. = 17,04 zł/godz.
2. Obliczamy wynagrodzenie za 1 godzinę przestoju:
1 godz. x 17,04 zł = 17,04 zł.
3. Wyliczamy „normalne wynagrodzenie”:
175 x 17,04 zł = 2982 zł.
4. Sumujemy wszystkie składniki wynagrodzenia:
2982 zł + 17,04 zł + 250 zł + 340 zł = 3589,04 zł.
Pracownik w związku ze zmianą czasu z zimowego na letni w marcu 2012 r. powinien otrzymać 3590 zł (po zaokrągleniu).
Przykład
Pracownik wynagradzany jest akordowo. Pracuje od wtorku do soboty, a poniedziałek jest dla niego dniem wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Pracownik pracował w nocy w marcu 2012 r. w dniu zmiany czasu z zimowego na letni. W związku z tym, nie przepracował 1 godziny z miesięcznego wymiaru.
Wynagrodzenie pracownika za 3 poprzedzające miesiące wynosiło:
- luty 2012 r. – 2890 zł (168 godz.),
- styczeń 2012 r. – 3120 zł (168 godz.),
- grudzień 2011 r. – 3300 zł (184 godz.).
1. Obliczamy wynagrodzenie za okres 3 miesięcy:
2890 zł + 3120 zł + 3300 zł = 9310 zł.
2. Obliczamy czas przepracowany w okresie 3 miesięcy:
168 godz. + 168 godz. + 184 godz. = 520 godz.
3. Obliczamy wynagrodzenie za 1 godzinę pracy:
9310 zł : 520 godz. = 17,90 zł/godz.
4. Obliczamy 60% ustalonej stawki godzinowej, a co za tym idzie jednej godziny przestoju:
17,90 zł/godz. x 60% = 10,74 zł/godz.
Wynagrodzenie za brakującą godzinę za pracę w nocy podczas zmiany czasu wynosi 10,74 zł.
Dodatek za pracę w nocy
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Dodatek ten ustala się, wyliczając 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jeżeli dniem wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest sobota, dodatek w 2012 r. wynosi:
- w styczniu 1,79 zł,
- w lutym 1,79 zł,
- w marcu 1,70 zł,
- w kwietniu 1,88 zł,
- w maju 1,79 zł,
- w czerwcu 1,88 zł,
- w lipcu 1,70 zł,
- w sierpniu 1,70 zł,
- we wrześniu 1,88 zł,
- w październiku 1,63 zł,
- w listopadzie 1,79 zł,
- w grudniu 1,97 zł.
Niemniej jednak, jeżeli pracownik w związku ze zmianą czasu z zimowego na letni nie przepracuje w nocy jednej godziny taki dodatek mu się nie należy.
Podstawa prawna:
- art. 80, 81 § 1, art. 1518 § 1 Kodeksu pracy.
Orzecznictwo:
- uchwała SN z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07, OSNP 2007/21–22/307),
- uchwała SN z 30 grudnia 1986 r. (III PZP 42/86, OSNC 1987/8/106).