Do świadczeń niepieniężnych zalicza się m.in. służbowe telefony komórkowe, które mogą być używane do rozmów prywatnych, pakiety medyczne, samochody służbowe do korzystania w celach prywatnych i inne. Takie dodatkowe świadczenia niepieniężne są niewątpliwie ważną pozapłacową formą wynagradzania. Nierzadko stanowią też silną zachętę dla potencjalnych pracowników lub służą do zatrzymania w firmie wysoko wykwalifikowanej kadry. Świadczenia te jako przychód ze stosunku pracy podlegają opodatkowaniu.
Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń
Wartość pieniężna świadczeń nieodpłatnych lub świadczeń w naturze udzielanych przez pracodawcę stanowi przychód pracownika ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych (art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Oznacza to, że pracodawca powinien doliczyć wartość świadczenia niepieniężnego do innych przychodów pracownika i następnie naliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy. Informacja o pobranych zaliczkach na podatek z tytułu doliczenia wartości świadczenia niepieniężnego powinna znaleźć się w wystawianym przez płatnika do końca lutego następnego roku formularzu PIT-11 (będącym dla podatnika podstawą rozliczenia rocznego) lub formularzu PIT-40 (gdy rozliczenia rocznego podatku dokonuje płatnik na wniosek podatnika).
Jak ustalać wartość rynkową świadczeń niepieniężnych
Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
- jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy – według cen stosowanych wobec innych niż pracownicy odbiorców,
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
- w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Przykład
Pracodawca zakupił 5 telefonów komórkowych, które następnie przekazał nieodpłatnie na własność zatrudnionym u niego pracownikom. Cena zakupu jednego telefonu wyniosła 289 zł. Pracodawca powinien zakupione i przekazane pracownikom telefony potraktować jako ich przychód ze stosunku pracy i każdemu pracownikowi doliczyć do jego przychodu kwotę 289 zł. Pracodawca jest zobowiązany od tej kwoty pobrać zaliczkę na podatek dochodowy oraz opłacić składki na ubezpieczenia społeczne.
Świadczenia zwolnione z opodatkowania
Zwolnione z podatku dochodowego są świadczenia niepieniężne wskazane w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należą do nich m.in.:
- wartość ubioru służbowego (umundurowania), jeżeli jego używanie należy do obowiązków pracownika lub ekwiwalentu pieniężnego za ten ubiór,
- wartość otrzymanych przez pracownika bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bhp, nie ma możliwości wydania ich pracownikom,
- wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł,
- świadczenia otrzymane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, związane z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach lub klubach dziecięcych.
Przykład
Pracodawca przed Świętami Bożego Narodzenia zakupił pracownikom paczki żywnościowe. Wartość pieniężna jednej paczki wyniosła 260 zł.
Mimo że jest to kwota niższa niż wskazana w art. 21 ustawy o podatku o podatku dochodowym od osób fizycznych (kwota zwolniona z podatku 380 zł), pracodawca będzie zobowiązany doliczyć częściową kwotę (180 zł) do przychodu pracownika i odprowadzić od niej zaliczkę na podatek. Pracodawca zakupił bowiem pracownikom paczki także przed Świętami Wielkanocnymi, a wartość paczki wynosiła wówczas 300 zł. Łączna wartość świadczeń rzeczowych finansowanych z środków zfśs nie może przekroczyć w roku podatkowym 380 zł, dlatego pracodawca powinien doliczyć kwotę 180 zł do przychodu pracownika: 380 zł – 300 zł = 80 zł; 260 zł – 80 zł = 180 zł.
Na koniec należy wspomnieć o istotnej dla pracodawców uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 października 2011 r. dotyczącej opodatkowania pakietów medycznych, jakie pracodawca wykupuje dla pracowników (niezwiązanych z tzw. medycyną pracy).
Przez wiele lat nie było jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy opodatkowaniu powinno podlegać już samo objęcie pracownika opieką medyczną (wykupienie pakietu medycznego) i potencjalna możliwość skorzystania z niej, czy przychodem pracownika podlegającym opodatkowaniu będzie dopiero odbycie wizyty u lekarza.
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł (potwierdzając wcześniejszą linię w tym zakresie), że pakiety świadczeń medycznych stanowią dla pracowników uprawnionych do ich wykorzystania nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie, podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Skutki wydanego orzeczenia będą miały wpływ zarówno na pracodawcę, jak i pracownika. Pracodawca, który dotychczas – wykupując pakiety medyczne – nie doliczał ich wartości do przychodu pracownika i nie odprowadzał zaliczki na podatek dochodowy, będzie musiał skorygować rozliczenia podatkowe za 5 lat wstecz i odprowadzić należny podatek. Dla pracowników oznacza to niższe wynagrodzenie netto.
Podstawa prawna:
- art. 11 ust. 2–2b, art. 12 ust. 1–3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).
Orzecznictwo:
- uchwała NSA z 24 października 2011 r. (II FPS 7/10, niepubl.).