Młodocianym w rozumieniu Kodeksu pracy jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18. Pracodawcy wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum oraz przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Zatrudniane młodocianych
Z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, może być zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy jedynie na wniosek jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna.
Z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, spełniającym obowiązek szkolny poza szkołą, może być, po ukończeniu przez niego przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.
Należy pamiętać, że młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
Dodatkowo w przypadku osoby, która nie ma 16 lat i nie ukończyła gimnazjum, wymagane jest uzyskanie zezwolenia dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.
Wynagrodzenie
Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Stosunek procentowy wynagrodzenia wynosi:
- w pierwszym roku nauki – nie mniej niż 4%,
- w drugim roku nauki – nie mniej niż 5%,
- w trzecim roku nauki – nie mniej niż 6%.
Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia.
Wynagrodzenie chorobowe
Pracownicy młodociani, podobnie jak pozostałe osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę – mają prawo do wynagrodzenia za czas choroby. Stosuje się do nich przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dotyczące m.in. wypłaty określonych świadczeń pieniężnych za każdy dzień niezdolności do pracy. Oznacza to, że młodociany ma prawo do świadczenia za okres choroby za każdy dzień objęty zwolnieniem lekarskim (nawet jeżeli praca świadczona jest tylko w niektórych dniach tygodnia).
Niemniej jednak, aby pracownik nabył prawo do wynagrodzenia za czas choroby niezbędny jest 30-dniowy nieprzerwany okres ubezpieczenia chorobowego (chyba że niezdolność została spowodowana wypadkiem w pracy, w drodze do pracy lub z pracy oraz w przypadku świadczeń dotyczących macierzyństwa).
WAŻNE!
Zasiłki przysługują pracownikom młodocianym także w okresie wakacji i ferii.
Za czas choroby trwającej łącznie do 33 dni pracownik młodociany ma prawo do wynagrodzenia chorobowego. Od 34. dnia choroby w danym roku kalendarzowym ma on prawo do zasiłku chorobowego.
Co do zasady za każdy dzień niezdolności do pracy młodocianemu przysługuje świadczenie w wysokości 1/30 podstawy wymiaru ustalanej na zasadach obowiązujących pracowników.
Podstawa świadczenia chorobowego
W celu obliczenia podstawy wymiaru świadczenia chorobowego należy brać pod uwagę wynagrodzenie wypłacone pracownikowi młodocianemu za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym młodociany zachorował. Jeżeli zatrudnienie nie trwa pełnych 12 miesięcy – pod uwagę bierzemy pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.
WAŻNE!
Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego pomniejsza się o potrącone przez pracodawcę składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe (obecnie składki te wynoszą 13,71% podstawy).
Przykład
Pracownik młodociany od września 2009 r. jest zatrudniony w celu nauki zawodu. W pierwszym roku pracy wynagrodzenie wynosiło 220 zł, w 2010 r. – 270 zł, a od 2011 r. – 330 zł.
Od 8 do 21 sierpnia 2011 r. pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim. Aby otrzymać wynagrodzenie chorobowe pracownika, należy obliczyć:
• podstawę wymiaru świadczenia chorobowego:
– z okresu od sierpnia do grudnia 2010:
5 x 270 zł = 1350 zł,
– z okresu od stycznia do lipca 2011 r.:
7 x 330 zł = 2310 zł,
• średnią pensję z 12 miesięcy:
1350 zł + 2310 zł = 3660 zł,
3660 zł : 12 = 305 zł,
• podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego:
305 zł x 13,71% = 41,82 zł,
305 zł – 41,82 zł = 263,18 zł.
Za czas choroby pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości 98,34 zł.
263,18 zł : 30 dni = 8,78 zł,
8,78 zł x 14 dni = 122,92 zł,
122,92 zł x 80% = 98,34 zł.
Może się również zdarzyć, że pracownik zachoruje w pierwszym miesiącu nauki. W takiej sytuacji, jeżeli ma on prawo do zasiłku chorobowego, za podstawę wymiaru należy przyjąć wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. W sytuacji gdy umowa o pracę została zawarta od pierwszego roboczego dnia miesiąca (pierwsze dni były wolne od pracy), wówczas miesiąc ten należy traktować jako pełny.
Podstawa prawna:
- art. 92, 190, 191 Kodeksu pracy,
- art. 11, 36, 37, 38, 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.),
- § 1–4 rozporządzenia MPiPS z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (DzU nr 214, poz. 1808 ze zm.),
- § 19–20 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (DzU nr 60, poz. 278 ze zm.),
- § 11 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).