Mogą Państwo żądać od córki zmarłego pracownika zwrotu odprawy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.
UZASADNIENIE
Odprawa pośmiertna przysługuje członkom rodziny pracownika od pracodawcy w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy(art. 93 § 1 Kodeksu pracy).
Do odprawy pośmiertnej mają prawo następujące osoby:
- małżonek,
- inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej, określone w myśl przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Ustalenia osób, którym przysługuje odprawa pośmiertna, dokonuje samodzielnie pracodawca i to on ponosi odpowiedzialność za ewentualne błędy w określeniu osób uprawnionych do odprawy pośmiertnej.
Prawo do odprawy pośmiertnej zawsze przysługuje małżonkowi pracownika, niezależnie od prawa do renty rodzinnej, pod warunkiem że małżeństwo istniało pod względem formalnym w chwili śmierci pracownika. W przeciwnym przypadku byłemu małżonkowi odprawa pośmiertna nie przysługuje.
Pozostawanie w konkubinacie nie daje prawa do uzyskania odprawy pośmiertnej. Pomimo że konkubent nie znajduje się w kategorii osób uprawnionych do otrzymania odprawy pośmiertnej, w wyjątkowych okolicznościach pracodawca może wypłacić mu taką odprawę, m.in. wówczas, gdy nie można ustalić innych członków rodziny mających prawo do tego świadczenia.
Należy jednak pamiętać, że odprawa przyznana konkubentowi zmarłego pracownika nie może zmniejszać odprawy wypłaconej członkom rodziny uprawnionym do odprawy pośmiertnej według przepisów Kodeksu pracy.
Odprawa pośmiertna przysługuje również dzieciom zmarłego pracownika:
- do ukończenia przez nie 16 lat,
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat lub do osiągnięcia 25 lat życia.
W sytuacji opisanej w pytaniu zarówno przepisy Kodeksu pracy, jak i ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie regulują kwestii zwrotu nienależnie pobranej odprawy pośmiertnej. Kodeks pracy w sprawach w nim nieuregulowanych odsyła jednak do przepisów Kodeksu cywilnego (art. 300 Kodeksu pracy). Oznacza to, że mogą Państwo domagać się od córki zmarłego pracownika zwrotu nienależnie pobranej odprawy pośmiertnej na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zgodnie z tymi przepisami, ten, kto uzyskał bez podstawy prawnej korzyść majątkową kosztem innej osoby, zobowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe – do zwrotu jej wartości (art. 405–414 Kodeksu cywilnego).
Odprawa pośmiertna, co do zasady, jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, nie stanowi również przychodu podlegającego opodatkowaniu.
W niektórych przypadkach pracodawca nie ma obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej. Dotyczy to sytuacji, gdy:
- nie ma małżonka i innych członków rodziny zmarłego pracownika uprawnionych do renty rodzinnej,
- jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest zobowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Zatrudniający ma jednak obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej w pełnej wysokości uprawnionym członkom rodziny, jeżeli zmarły pracownik sam finansował składki na ubezpieczenie na życie.
Podstawa prawna
- art. 93, art. 300 Kodeksu pracy,
- art. 65–74 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
- art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.).