Kiedy i jaki ekwiwalent za urlop wypoczynkowy należy wypłacić pracownikowi

Wypłata ekwiwalentu urlopowego jest obowiązkiem pracodawcy, jeśli spełnione zostaną określone przepisami warunki (nie jest to jednak obowiązek bezwzględny). Pracodawca nie musi wypłacać ekwiwalentu, jeżeli zawrze on kolejną umowę o pracę z tym samym pracownikiem, bezpośrednio po rozwiązaniu z nim (lub wygaśnięciu) poprzedniej, i obie strony postanowią o wykorzystaniu zaległego urlopu w czasie trwania kolejnego zatrudnienia.

Jak obliczyć ekwiwalent

Zasady obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy zostały określone przez ministra pracy i polityki socjalnej w rozporządzeniu urlopowym. Na podstawie jego przepisów ekwiwalent ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego, z uwzględnieniem zmian przewidzianych w § 14–19 rozporządzenia.

Obliczając ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, uwzględnia się wynagrodzenie oraz inne świadczenia ze stosunku pracy, z wyjątkiem:

• jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie (są to składniki niemające charakteru powtarzającego się, wypłacane w różnych odstępach czasu),
• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
• gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
• dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
• nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
• odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
• wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy,
• premii uznaniowych – według Sądu Najwyższego tzw. premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego (wyrok z 20 lipca 2000 r., sygn. akt I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77).

---

• wynagrodzenie za pracę,
• wynagrodzenie normalne oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatek za pracę w porze nocnej,
• inne dodatki związane z pracą,
• prowizje,
• premie zadaniowe oraz premie regulaminowe o charakterze roszczeniowym.

Podstawa wymiaru

Obliczając ekwiwalent pieniężny za urlop, ustala się tzw. podstawę wymiaru ekwiwalentu. Sposób uwzględniania poszczególnych składników wynagrodzenia w tej podstawie jest uzależniony od charakteru tych składników. Inny jest dla składników przysługujących w stałej miesięcznej wysokości i inny w przypadku tzw. zmiennych składników wynagrodzenia. W zależności od charakteru składników podlegają one uwzględnieniu w podstawie wymiaru ekwiwalentu z zastosowaniem następujących zasad:

• składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do ekwiwalentu,
• zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, uwzględnia się w przeciętnej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, przy czym jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu, wynagrodzenie przez niego uzyskane dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a następnie mnoży przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy – dopełnia się niepełny okres do pełnego,
• składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się w średniej wysokości z tego okresu, przy czym podobnie jak w przypadku składników za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu, wynagrodzenie przez niego uzyskane dzieli się przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a następnie mnoży przez liczbę dni wynikających z obowiązku pracy.

Zasady obliczeń

Ustaloną podstawę wymiaru:

• dzieli się przez współczynnik do ekwiwalentu, który wynosi w 2011 r. w przypadku większości pracowników 21 i jest to przeciętna liczba dni roboczych w roku kalendarzowym, a następnie
• kwotę ekwiwalentu za jeden dzień dzieli się przez liczbę godzin odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika (np. przez 8 – jeżeli dobowa norma czasu pracy obowiązująca pracownika to 8 godzin, przez 7 – jeżeli pracownik jest osobą niepełnosprawną o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a obowiązująca go dobowa norma czasu pracy to 7 godzin), a następnie
• mnoży się tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wartość współczynnika do ekwiwalentu obniża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.