W związku z dużym zainteresowaniem wyjazdami za granicę w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy polskie firmy przewozowe odczuwają często problemy ze znalezieniem odpowiednio wykwalifikowanych kierowców. Jednym z decydujących argumentów mogących zatrzymać zawodowych kierowców w kraju jest ustalenie ich wynagrodzenia na odpowiednio wysokim poziomie. Pracodawcy zajmujący się przewozem stosują zazwyczaj zróżnicowane systemy wynagradzania zatrudnionych kierowców. Jednak powinni wiedzieć, że zgodnie z obowiązującymi przepisami warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników wynagrodzenia, których wysokość jest zależna od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku, jeżeli ich stosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach.
Sposoby wynagradzania kierowców
Nie ma aktu prawnego, który w sposób szczególny regulowałby kwestie wynagradzania kierowców. Sposoby ich wynagradzania zależą głównie od podstawy zatrudnienia. Najczęściej kierowcy zawodowi wykonują pracę na podstawie umowy o pracę lub prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą wpisaną do ewidencji gospodarczej.
W przypadku gdy kierowca wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę, jego wynagrodzenie nie różni się od płacy innych pracowników. Ustalenie wysokości wynagrodzenia czy jego dodatkowych elementów zależy wyłącznie od woli stron stosunku pracy, które w tym zakresie mają dużą swobodę. Przepisy określają tylko minimalną wysokość zasadniczego wynagrodzenia za pracę dla osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy, które od 1 stycznia 2010 r. nie może być niższe od 1317 zł brutto.
Od umowy między pracownikiem a pracodawcą zależy też sposób wynagradzania – czy będzie to wynagrodzenie godzinowe, czy stałe wynagrodzenie miesięczne. Wybór odpowiedniego sposobu wynagradzania zależy od wielu czynników, np. od wielkości firmy przewozowej czy odległości, jakie pokonywać będzie kierowca (czy jest to firma działająca na terenie Polski, czy Europy).
Dodatkowymi składnikami wynagrodzenia mogą być różnego rodzaju premie, które mają charakter:
- obligatoryjny (w przypadku spełnienia określonych warunków przewidzianych w umowie pracodawca jest zobowiązany do jej wypłaty, a pracownik ma roszczenie o wypłatę) lub
- nagrody uznaniowej (jej wypłata zależy od woli pracodawcy i pracownik nie może się jej domagać).
Wypłata dodatkowych składników wynagrodzenia może zależeć np. od zaangażowania w pracę danego kierowcy, terminowości dostaw, dbania o powierzony sprzęt i ładunek, znajomości topografii terenu, po jakim się porusza, czy przestrzegania norm zużycia paliwa.
WAŻNE!
Wynagrodzenie przysługuje kierowcy bez względu na liczbę wykonanych kursów w danym miesiącu. Istotna jest tutaj gotowość kierowcy do świadczenia pracy, o której mowa w art. 81 § 1 k.p.
Ustalanie wynagrodzenia
Podstawową zasadą przy ustalaniu wynagrodzenia kierowcy jest to, że jego wynagrodzenie nie może być uzależnione od przebytej odległości lub ilości przewiezionego ładunku, chyba że nie spowoduje to zagrożenia na drodze lub nie będzie zachęcać do zbyt długiego prowadzenia pojazdu.
Uzależnienie wynagrodzenia kierowcy od „wyjeżdżonych” kilometrów to tzw. kilometrówka, która była najczęściej stosowanym przez firmy przewozowe sposobem ustalania wysokości wynagrodzenia.
Jednak ustawodawca w ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców wprowadził pewne ograniczenia w tym sposobie wynagradzania, mając na względzie przede wszystkim bezpieczeństwo na drogach i niedopuszczenie do sytuacji, w której kierowcy, chcąc osiągnąć jak najwyższe zarobki, jeździliby bez wymaganych przerw.
Przykład
Umowa o pracę kierowcy nie może być tak skonstruowana, że w przypadku gdy w ciągu miesiąca zrealizuje on 25 kursów na określonej trasie, to jego wynagrodzenie wyniesie 2500 zł, natomiast w przypadku zrealizowania 30 kursów – wynagrodzenie wyniesie 3000 zł.
Wyżej wymieniona ustawa w art. 26, która ma zastosowanie do kierowców wykonujących przewóz drogowy zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stanowi, że warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku, jeśli ich stosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub zachęcać do naruszania przepisów rozporządzenia 561/2006/WE.
Rozporządzenie, o którym mowa powyżej, to rozporządzenie PE i Rady UE z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, które w kwestii wynagradzania kierowców przewiduje podobne uregulowania jak ustawa o czasie pracy kierowców. Przedsiębiorstwo transportowe nie może wypłacać kierowcom zatrudnionym lub pozostającym w jego dyspozycji żadnych składników wynagrodzenia, nawet w formie premii czy dodatku do wynagrodzenia, uzależnionych od przebytej odległości i/lub ilości przewożonych rzeczy, jeżeli ich stosowanie może zagrażać bezpieczeństwu drogowemu lub zachęcać do naruszeń przepisów rozporządzenia (art. 10 ww. rozporządzenia). Rozporządzenie stosowane jest również do kierowców, którzy prowadzą działalność gospodarczą.
Należy jednak podkreślić, że obowiązujące przepisy nie przewidują bezwzględnego zakazu wynagradzania kierowców za liczbę przebytych kilometrów lub ilość przewiezionych towarów, a jedynie określają, że nie wolno wynagradzać kierowców za te przejechane kilometry i przewiezione towary, które byłyby zrealizowane po przekroczeniu norm rozporządzenia 561/2006/WE i ustawy o czasie pracy kierowców.
Przykład
Wynagrodzenie zasadnicze kierowcy w firmie X ustalone w umowie o pracę wynosi 2500 zł. Umowa przewiduje również premię w wysokości 30% wynagrodzenia zasadniczego za przejechanie w ciągu miesiąca 2500 kilometrów lub przewiezienie 300 ton ładunku. Osiągnięcie takiego wyniku – przy stosowaniu się do przepisów o czasie pracy kierowców – jest nierealne. Taki sposób ustalenia premii jest niezgodny z obowiązującymi przepisami, gdyż pracownik, chcąc osiągnąć wskazaną w umowie premię, mógłby zagrozić przez swoje działanie bezpieczeństwu na drogach. Premia powinna zależeć od innych czynników, takich jak: jakości pracy danego kierowcy, dbanie o powierzony sprzęt i ładunek czy terminowość dostaw.
Podstawa prawna:
- art. 81 § 1 Kodeksu pracy,
- art. 26 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.),
- rozporządzenie nr 561/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i 2135/98/WE, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (tekst mający znaczenie dla EOG) – deklaracja (DzUrz L 102 z 11.04.2006 r.).