RADA
Mogą Państwo ustalić w regulaminie wynagradzania, że do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej nie wlicza się okresów pracy, które zostały zakończone w wyniku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
UZASADNIENIE
Ustalając jakikolwiek regulamin należy pamiętać o zasadzie korzystności, czyli uprzywilejowania pracownika (art. 9 § 2 i § 3 Kodeksu pracy). Zgodnie z tą zasadą postanowienia regulaminów wewnątrzzakładowych nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Postanowienia regulaminów nie mogą być również mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. Oznacza to, że akty prawa pracy niższego rzędu, np. regulaminy, mogą kształtować sytuację pracownika tak samo jak akty wyższego rzędu (np. układy zbiorowe pracy) lub korzystniej. Zasada korzystności wyrażona w Kodeksie pracy nie ma jednak zastosowania w przypadku nagrody jubileuszowej, ponieważ Kodeks pracy nie przewiduje takiego świadczenia jak nagroda jubileuszowa. Nie ma więc przepisów kodeksowych, które wprost określają zasady, jakie należy uwzględnić przy ustalaniu regulacji dotyczących nagród jubileuszowych.
Trzeba jednak mieć na uwadze zasadę równego traktowania w zatrudnieniu (art. 112, 113, art. 183a-183e Kodeksu pracy), gdyż postanowienia regulaminów określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy, które ją naruszają, nie obowiązują (art. 9 § 4 Kodeksu pracy). Oznacza to np., że nie można bez racjonalnego uzasadnienia wprowadzić zasady niewliczania stosunków pracy zakończonych dyscyplinarnym zwolnieniem do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej tylko w stosunku do niektórych kategorii pracowników. Pracownik, który nie otrzymał nagrody, mógłby wówczas kwestionować takie postanowienie przed sądem pracy jako niezgodne z prawem z powodu dyskryminacji.
Brak przepisów dla wszystkich pracowników przyznających nagrodę jubileuszową powoduje, że jest to świadczenie fakultatywne, a przepisy płacowe mogą kształtować prawo do tej nagrody w sposób samodzielny i swobodny. Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 22 stycznia 2002 r. (sygn. I PKN 820/00, Prawo Pracy 2002/7-8/49). Scharakteryzował on nagrodę jubileuszową jako świadczenie, którego istotą jest nagradzanie wieloletniej pracy u danego pracodawcy, u którego jest przewidziana taka nagroda i u którego pracownik nabył do niej prawo. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia uprawniającego do nagrody regulamin wynagradzania może wyłączać niektóre okresy pracy u pracodawcy, u którego pracownik nabył prawo do nagrody. Sąd Najwyższy nie podaje w tym wyroku przykładów takich okresów, a więc nie wypowiada się wprost, czy można wyłączyć okres pracy zakończony zwolnieniem dyscyplinarnym. Wskazuje jedynie, że pominięcie przy ustalaniu prawa do nagrody pewnych okresów pozostawania w zatrudnieniu, a uwzględnienie innych, wymaga wyraźnej regulacji. Stąd wynika, że postanowienia regulaminu wyłączające okresy pracy, które zakończyły się zwolnieniem dyscyplinarnym pracownika, ze stażu pracy uprawniającego do nagrody powinny być sformułowane w sposób dokładny i zrozumiały.
WAŻNE!
Pominiecie przy ustalaniu prawa do nagrody pewnych okresów pozostawania w zatrudnieniu, a uwzględnienie innych wymaga wyraźnego uregulowania w przepisach wewnątrzzakładowych.
Za dopuszczalnością wyłączenia takiego okresu pracy może przemawiać również to, że obowiązujące tylko w niektórych (niewielu) instytucjach państwowych oraz często przenoszone do uregulowań wewnętrznych zarządzenie z 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania przewiduje niewliczanie okresów zatrudnienia u innych pracodawców niż ten, u którego pracownik nabył prawo do nagrody, zakończonych rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (§ 2 zarządzenia). Zarządzenie pozwala jednak pracodawcy na odmienne uregulowanie wszystkich kwestii dotyczących nagród jubileuszowych w akcie wewnątrzzakładowym, a więc również okresów, od których zależy prawo do nagrody (§ 1 zarządzenia). Tylko do Państwa należy więc decyzja, czy w regulaminie wynagradzania zawrzeć postanowienie wyłączające niektóre okresy pracy w odniesieniu do nagrody jubileuszowej. Zarządzenie obowiązuje jedynie w niektórych instytucjach państwowych, w których nie ma układu zbiorowego pracy lub innych przepisów prawa pracy regulujących przyznawanie nagród jubileuszowych. Jest jednak stosowane posiłkowo przez niektórych pracodawców.
Do stażu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej zostanie wliczony okres pracy zakończony dyscyplinarnym zwolnieniem naruszającym prawo, jeśli pracownik zakwestionuje przed sądem pracy prawidłowość rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, a sąd przyzna mu rację. Zwolnienie dyscyplinarne uznane przez sąd za niezgodne z prawem traktuje się jak rozwiązanie za wypowiedzeniem przez pracodawcę (art. 97 § 3 Kodeksu pracy). Taka zmiana trybu rozwiązania stosunku pracy powoduje, że w świetle prawa uznaje się zwolnienie dyscyplinarne za niebyłe. Przestaje tym samym istnieć przyczyna, która powoduje, że tego okresu pracy nie wlicza się do okresu pracy uprawniającego do nagrody. Gdy sąd uzna zwolnienie dyscyplinarne za niezgodne z prawem, do okresu zatrudnienia wlicza się również okres, za który przyznano wynagrodzenie albo odszkodowanie (art. 57 i art. 61 w zw. z art. 51 Kodeksu pracy).
Okresy pracy wliczane do okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej powinny być odpowiednio udokumentowane. Brak takiej dokumentacji może skutkować niezaliczeniem tych okresów do okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej.
PRZYKŁAD
Piotr H. jest zatrudniony w firmie X od 10 lat. Wcześniej pracował u innego pracodawcy przez 4 lata. W firmie X wypłacane są gratyfikacje jubileuszowe uzależnione od ogólnego stażu pracy. Pierwszą gratyfikację pracownik otrzymuje po 15 latach pracy. Regulamin wynagradzania przewiduje, że do stażu pracy uprawniającego do świadczenia wlicza się również okres pełnienia zasadniczej służby wojskowej. Piotr H. pełnił tę służbę, dlatego oczekiwał, że świadczenie jubileuszowe będzie mu wypłacone w grudniu 2008 r., gdyż w tym miesiącu upływał okres 15 lat jego pracy, wliczając w to 12 miesięcy służby wojskowej. Świadczenie nie zostało mu jednak wypłacone. Po wyjaśnieniu sprawy okazało się, że w jego aktach osobowych brakowało dokumentu, który poświadczałby pełnienie tej służby. Po dostarczeniu książeczki wojskowej, której kopię pozostawiono w aktach osobowych, gratyfikacja jubileuszowa została mu wypłacona.
Podstawa prawna
- art. 9, art. 112, art. 113, art. 183a-183e, art. 51, art. 57, art. 61, art. 97 § 3 Kodeksu pracy,
- § 1 i § 2 zarządzenia z 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (MP nr 44, poz. 358 ze zm.).