Honorarium autorskie jest dodatkowym świadczeniem pracownika niewynikającym ze stosunku pracy, dlatego nie podlega ochronie przed potrąceniem wynikającej z Kodeksu pracy. Nie mogą Państwo również uznać, że skoro wynagrodzenie za pracę i honorarium są wypłacane tylko przez jeden podmiot, to takie przychody w sumie stanowią jedno źródło utrzymania tej osoby. Ograniczenia dotyczące potrąceń mogą Państwo zastosować jedynie do wynagrodzenia z umowy o pracę, a wypłata z umowy autorskiej będzie podlegać zajęciu w pierwszej kolejności i do pełnej wysokości.
UZASADNIENIE
Ochrona przed potrąceniami dotyczy wynagrodzenia za pracę i pozostałych świadczeń ze stosunku pracy, co oznacza, że te uregulowania nie mają zastosowania do wypłat z innych tytułów, np. z umowy autorskiej. Bez znaczenia dla ochrony wynagrodzenia pozostaje również to, że pracownik w czasie trwania stosunku pracy otrzymuje wypłaty z innych tytułów od swojego pracodawcy. Wierzytelności z tytułu praw majątkowych niewynikające ze stosunku pracy, ale ze stosunku cywilnoprawnego, którym jest m.in. wynagrodzenie z tytułu umowy autorskiej, podlegają bowiem co do zasady zajęciu w pełnej wysokości.
WAŻNE!
Wierzytelności z praw majątkowych wynikające z innego stosunku prawnego niż stosunek pracy co do zasady podlegają zajęciu w pełnej wysokości.
Jeżeli natomiast dłużnik wykaże, że przychód z tytułu umowy autorskiej jest jego jedynym źródłem przychodów, wówczas takie wynagrodzenie podlega ochronie przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę. W przypadku potrąceń z takiej wierzytelności nie należy stosować kwot wolnych od potrąceń, ale trzeba przestrzegać granic potrąceń.
Natomiast z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – potrąceniu podlegają tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne.
Ponadto z wynagrodzenia za pracę pracodawca ma prawo odliczyć w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, m.in. za urlop bezpłatny czy zwolnienie lekarskie. Taka sytuacja dotyczy wyłącznie odliczenia bez zgody pracownika kwot z wynagrodzenia za dany miesiąc w najbliższym terminie wypłaty wynagrodzeń za kolejny miesiąc. Tak wypowiedział się m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 4 października 1994 r. (I PRN 71/94; OSNP 1995/7/89).
Powyższy katalog należności jest zamknięty, co oznacza, że każde inne potrącenie, niż wyżej wymienione, wymaga zgody pracownika na piśmie.
Pracodawca może dokonywać potrąceń w następujących granicach:
- do wysokości 3/5 wynagrodzenia przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych,
- do wysokości połowy wynagrodzenia przy egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych.
Potrącenia z tytułu należności niealimentacyjnych i zaliczek pieniężnych nie mogą w sumie przekroczyć połowy wynagrodzenia, a łącznie z należnościami alimentacyjnymi 3/5 wynagrodzenia (art. 87 § 4 Kodeksu pracy).
Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu w pierwszej kolejności mogą Państwo zająć wynagrodzenie wynikające z umowy autorskiej. Gdyby zajęcie nie pokryło całej kwoty należności, różnicę należy potrącić z wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu granic potrąceń i kwot wolnych od potrąceń.
PRZYKŁAD
Pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną w wysokości 4000 zł. Obok wynagrodzenia za pracę otrzymuje honoraria autorskie w zmiennej wysokości. Datą wypłaty zarówno wynagrodzenia za pracę, jak i honorarium jest ostatni dzień miesiąca. W czerwcu br. pracodawca otrzymał pismo od komornika o zajęciu wynagrodzenia tego pracownika oraz wszelkich innych wierzytelności z tytułu zaległych alimentów na kwotę 1516 zł i niespłaconego kredytu na kwotę 6320 zł. Za czerwiec br. pracownik otrzymał honorarium w wysokości 1200 zł brutto. Pracownik ma prawo do zwykłych kosztów uzyskania przychodów oraz złożył PIT-2.
Obliczamy kwotę możliwą do potrącenia z wynagrodzenia tego pracownika:
@RY1@i65/2011/012/i65.2011.012.000.0037.001.jpg@RY2@
Ustalamy wysokość potrącenia z tytułu alimentów:
●honorarium podlega zajęciu w pełnej wysokości, tj. 929,29 zł.
● wynagrodzenie za pracę należy zająć do wysokości 60%, tj. 1712,38 zł.
Niespłacona część alimentów wynosi 586,71 zł (1516 zł – 929,29 zł) i taka kwota podlega zajęciu. Jednak to potrącenie nie przekracza 60% wynagrodzenia pracownika, tj. 586,71 zł < 1712,38 zł.
Zatem w tym przypadku możliwe jest również potrącenie należności innych niż alimentacyjne.
Ustalamy wysokość potrącenia z tytułu świadczeń niealimentacyjnych (niespłaconego kredytu):
● po potrąceniu alimentów pracownikowi pozostaje 2267,25 zł. Z tytułu niespłaconego kredytu można zająć nie więcej niż 50% tego wynagrodzenia, tj. 1133,63 zł (2267,25 zł x 50%) pamiętając, że kwotą wolną od potrąceń jest w tym przypadku minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku; w tym przypadku 1032,34 zł netto (1386 brutto),
●potrącenia z tytułu alimentów, należności niealimentacyjnych i zaliczek pieniężnych nie mogą w sumie przekraczać 60% wynagrodzenia, tj. 1712,38 zł,
● potrącone alimenty i dopuszczalna kwota potrącenia z tytułu niespłaconego kredytu przewyższają kwotę graniczną potrąceń, tj. 1720,34 zł (1133,63 zł + 586,71 zł) > 1712,38 zł,
●ograniczamy wysokość potrącenia z tytułu niespłaconego kredytu do kwoty 1125,67 zł [1133,63 zł – 7,96 zł (1720,34 zł – 1712,38 zł)].
Na konto komornika pracodawca powinien przekazać z tytułu alimentów 1516 zł, a z tytułu niespłaconego kredytu 1125,67 zł.
Podstawa prawna
- art. 87 § 1–4, art. 871 § 1 Kodeksu pracy,
- art. 833 § 2, art. 881, art. 910 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.