Dzieci i młodzież - członkowie rodziny pracownika - są uprawnione do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. To, z jakich form działalności socjalnej będą one korzystać oraz na jakich zasadach, powinien określać szczegółowo regulamin funduszu obowiązujący u danego pracodawcy.
Treść przepisów wewnętrznych
Stosownie do art. 1 w zw. z art. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.) świadczeniem finansowanym z funduszu są m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku.
Zadaniem pracodawcy będzie uszczegółowienie w regulaminie, jakie formy wypoczynku będą przez niego dofinansowywane lub finansowane oraz określenie warunków, jakie muszą zostać spełnione, oraz dokumentów, jakie muszą zostać dostarczone, aby dofinansowanie uzyskać. Kryteriami, jakie mogą być zastosowane przy przydzielaniu świadczeń, będą, tak jak w przypadku pozostałych osób uprawnionych, kryteria socjalne, czyli sytuacja życiowa, rodzinna i materialna uprawnionego.
Regulamin powinien także określać, do jakiego wieku dzieci pracownika będą mogły korzystać z dofinansowania do wypoczynku. W zasadzie nie jest przy tym możliwe, aby wyłączyć z korzystania z funduszu dzieci do 18 lat. Niewykluczone jest jednak wydłużenie okresu dofinansowania dla dzieci powyżej tego wieku, np. kontynuujących naukę.
W przypadku osób do lat 18 wszelkie formalności związane z przydzieleniem świadczeń będą za dziecko załatwiać rodzice jako przedstawiciele ustawowi (chyba że dziecko ma wyznaczonego przez sąd innego opiekuna).
Osoby dorosłe formalności te będą załatwiać samodzielnie, chyba że co innego będzie wynikać z regulaminu funduszu.
Ustalając zapisy regulaminu, nie można zapomnieć o określeniu wysokości dofinansowań, przy czym wysokość ta może być różna dla różnych form wypoczynku. Kolejną regulacją powinno być określenie częstotliwości wypłat. Ponieważ przepisy powszechnie obowiązujące nie regulują tych kwestii w ogóle, pracodawca może ustalić to w sposób dowolny.
W praktyce najczęściej dofinansowanie letniego i zimowego wypoczynku dzieci wypłacane jest raz lub dwa razy do roku, zaś krótkotrwałego, np. sobotnio-niedzielnego, w miarę potrzeb. Jeżeli środki funduszu zgromadzone przez pracodawcę na to pozwalają wypoczynek letni i zimowy może być finansowany częściej.
Formy wypoczynku
Z funduszu można dofinansować zarówno wypoczynek zorganizowany przez pracodawcę (choć obecnie zdarza się to wyłącznie u pracodawców posiadających własną bazę socjalną, nie ma żadnych przeszkód, aby organizatorem był pracodawca takiej bazy nieposiadający, np. wynajmujący takie obiekty) oraz przez inne podmioty (np. biura podróży, innych pracodawców), jak i przez pracownika czy też jego dziecko, we własnym zakresie - tzw. wczasy pod gruszą.
Możliwe formy to (oczywiście poza wypoczynkiem zorganizowanym we własnym zakresie):
• obozy i kolonie (wypoczynkowe, sportowe) letnie i zimowe, zarówno stacjonarne, jak i objazdowe,
• wczasy,
• pobyty w sanatoriach,
• pobyty w placówkach rehabilitacyjnych,
• wypoczynek sobotnio-niedzielny (np. wycieczki, grzybobrania).
Można dofinansowywać zarówno wypoczynek krajowy, jak i zagraniczny.
W wyroku, który zapadł 28 marca 2007 r. w sprawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, Trybunał orzekł niezgodność z Konstytucją RP przepisów art. 2 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych „w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają pracownikom skorzystanie z usług świadczonych przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-rekreacyjnej, jeśli są one świadczone poza terenem kraju” (wyrok TK z 28 marca 2007 r., K 40/04 - DzU nr 69, poz. 467).
Z dniem ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw z 18 kwietnia 2007 r. przestały obowiązywać kwestionowane przepisy ustawy o zfśs ograniczające możliwość przeznaczania środków funduszu na finansowanie przez pracodawców zakupu usług wypoczynkowych (wczasów, wycieczek, obozów, kolonii) dla wszystkich uprawnionych do korzystania z funduszu poza granicami Polski.
WAŻNE!
Sam wyrok nie stanowi jeszcze podstawy do dokonywania dofinansowań zagranicznego wypoczynku - konieczne było dokonanie zmian regulaminu obowiązującego u pracodawcy.
Pracodawcy, którzy tego nie uczynili, powinni jak najszybciej zmienić obowiązujące u nich regulaminy.
Opodatkowanie i oskładkowanie dopłat
Nie płaci się podatku dochodowego od dopłat z funduszu do następujących form wypoczynku na rzecz dzieci i młodzieży do lat 18:
• wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie: w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk,
• pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych,
• przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu.
Pozostałe dopłaty do wypoczynku z funduszu podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych (art. 21 ust. 1 pkt 78 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Dopłaty do wypoczynku nie podlegają składce na ubezpieczenia społeczne (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.) ani zdrowotnej (art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.).
Anna Martuszewicz