Nie każdy pracownik, który po podjęciu nowej pracy stanie się niezdolny do tej pracy z powodu choroby, może uzyskać prawo do świadczenia od pierwszego dnia choroby. Aby uzyskać wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek chorobowy, pracownik powinien posiadać 30-dniowy okres nieprzerwanego podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Prawo do świadczenia chorobowego może też on nabyć bez okresu wyczekiwania, tj. od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest jedną z osób, którym ustawodawca przyznał bezwarunkowe prawo do tego świadczenia. Jeżeli pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku od pierwszego dnia choroby, wówczas prawo do świadczenia uzyskuje od 31. dnia nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek po wynagrodzeniu
Pracownicy mają prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w danym roku kalendarzowym dopiero po wyczerpaniu limitu wynagrodzenia za czas choroby w danym roku kalendarzowym. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego (art. 92 § 1 k.p.). Pracownikowi, który ukończył 50. rok życia, prawo do 14-dniowego okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego przysługuje, począwszy od następnego roku kalendarzowego, po roku, w którym ukończył on 50. rok życia. Za czas niezdolności do pracy, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy (art. 92 § 4 k.p.). A zatem zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi dopiero, począwszy od 34. dnia lub odpowiednio od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.
Należy też pamiętać o tym, że jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi temu nadal przysługuje to wynagrodzenie. Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni, za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, powinien być liczony na nowo od 1 stycznia. Z kolei, jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi przysługuje nadal zasiłek chorobowy za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy.
Okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia określonego w art. 92 k.p. z powodu nieprzepracowania okresu wyczekiwania, przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktuje się na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego.
Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby ustawa zasiłkowa traktuje niemożność wykonywania pracy:
- w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi,
- z powodu przebywania w:
– stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
– stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
WAŻNE!
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.
Okres wyczekiwania
Zasadą jest, że ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku po upływie okresu wyczekiwania, który jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia chorobowego. Ubezpieczony (np. pracownik), podlegający temu ubezpieczeniu obowiązkowo, nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Zasadę tę stosuje się także do wynagrodzenia za czas choroby.
Natomiast ubezpieczeni, którzy podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, np. zleceniobiorcy, osoby prowadzące działalność gospodarczą, nabywają prawo do tego zasiłku dopiero po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie), jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Ponadto do okresu ubezpieczenia chorobowego na podanych wyżej zasadach wlicza się także okres poprzedniego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Do okresu wyczekiwania nie zalicza się okresu pozostawania zarejestrowanym jako bezrobotny (zarówno z prawem do zasiłku dla bezrobotnych, jak i bez tego prawa) po 31 grudnia 1998 r., gdyż bezrobotni nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Do okresu wyczekiwania nie zalicza się także okresu pobierania zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, przysługujących za okres po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego.
10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia
Brak okresu wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego jest określony także dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, które mogą udokumentować wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego. Do okresu tego zalicza się okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniały do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między poszczególnymi okresami ubezpieczenia.
Bez okresu wyczekiwania i bez wykazywania 10 lat obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, świadczenie chorobowe od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego przysługuje:
- absolwentom szkół lub szkół wyższych, jeżeli zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
- jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Podstawa prawna:
- art. 92 § 1 i 4 Kodeksu pracy,
- art. 4, 6, 8 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).