Jak obliczyć wynagrodzenie chorobowe dla nakładcy

Wykonawcy pracy nakładczej (chałupnikowi) przysługuje wynagrodzenie chorobowe, jeśli przystąpił do ubezpieczenia chorobowego. Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego należy obliczyć z okresu od sierpnia 2011 r. do stycznia 2012 r., uwzględniając w nim jedynie wynagrodzenie określone w stawce jednostkowej. W podstawie świadczenia należy natomiast pominąć kwotę wypłacaną z tytułu używania własnego urządzenia przy wykonywaniu pracy, jeżeli jest ona wyłączona z podstawy wymiaru składek jako ekwiwalent pieniężny za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika.

Osoba wykonująca pracę nakładczą nie jest pracownikiem ani w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, ani przepisów ubezpieczeniowych. W odróżnieniu od pracowników, dla których wszystkie ubezpieczenia społeczne mają charakter obowiązkowy, taka osoba podlega ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

Aby wykonawca pracy nakładczej otrzymał świadczenie z ubezpieczenia chorobowego, musi upłynąć okres wyczekiwania, który w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wynosi 90 dni. Dopiero po upływie tego okresu chałupnik nabywa prawo do świadczenia chorobowego.

Wykonawcy (chałupnikowi) przysługuje prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres łącznie 33 dni (14 dni, jeżeli ukończył 50. rok życia) niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego (§ 12 ust. 5 rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą). Począwszy od 34. albo 15. dnia choroby chałupnikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

WAŻNE!

Wykonawca pracy nakładczej ma prawo do wynagrodzenia chorobowego przez okres 33 albo 14 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, ale po 90-dniowym okresie wyczekiwania.

Wynagrodzenie chorobowe, tak jak w przypadku pracowników, jest finansowane ze środków podmiotu zatrudniającego taką osobę, w tym przypadku nakładcy. Oblicza się je według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego obowiązują odmienne reguły w zależności od tego, czy świadczeniobiorcą jest osoba będąca pracownikiem czy nie. Do tej drugiej grupy są zaliczani chałupnicy, zleceniobiorcy, osoby prowadzące działalność na własny rachunek. Dla takich osób podstawę wymiaru przysługującego zasiłku chorobowego stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód z faktycznego okresu ubezpieczenia – za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia. Przychodem jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tej podstawy wymiaru.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek. Do podstawy zasiłku chorobowego chałupnika przyjmuje się przychód w faktycznej wysokości, bez uzupełniania. Nie ma tu także zastosowania wyłączenie z podstawy wymiaru świadczenia składników wynagrodzenia niepomniejszanych za okresy pobierania zasiłków (art. 41 ustawy zasiłkowej). Oznacza to, że podstawę zasiłku zwiększają również te przychody, do których wykonawca zachowuje prawo w okresach otrzymywania zasiłków.

WAŻNE!

Do podstawy wymiaru świadczenia chorobowego osoby wykonującej pracę nakładczą wlicza się wszystkie przychody, nawet te, do których wykonawca zachowuje prawo w okresie niezdolności do pracy.

Chałupnik, o którym mowa w pytaniu, pracuje od 1 sierpnia 2011 r., a zachorował w lutym br. Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego dla chałupnika stanowi średni przychód podlegający oskładkowaniu, osiągnięty za okres od sierpnia 2011 r. do stycznia 2012 r. Będzie nim wynagrodzenie określone w stawce jednostkowej za wykonaną pracę. Natomiast konieczne jest rozstrzygnięcie, czy do podstawy wynagrodzenia chorobowego należy również zaliczyć kwotę w wysokości 150 zł z tytułu używania przez chałupnika jego własnego urządzenia. Jeśli nakładca nie odprowadza składek na ubezpieczenia społeczne od tej wypłaty, to nie wejdzie ona do podstawy wymiaru świadczenia chorobowego. Ponadto, zgodnie z przepisami podatkowymi, przychodem nie jest m.in. zwrot kosztów za konserwację urządzeń (art. 12 ust. 5 updof). Kwota 150 zł nie jest zwrotem z tytułu poniesionych kosztów konserwacji, zatem stanowi przychód do celów podatkowych i składkowych. Może być jednak zwolniona ze składek.

Z podstawy wymiaru składek wyłączone są ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika (§ 2 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe). Rozporządzenie to ma zastosowanie również do osób wykonujących pracę nakładczą. Ponadto ekwiwalenty te są również zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Z kolei według rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą wykonawcy przysługuje odpłatność z tytułu użytkowania w pracy nakładczej maszyn, urządzeń i narzędzi stanowiących własność wykonawcy – w wysokości odpowiadającej wartości ich odtworzenia. Zasady stosowania tej odpłatności określają zakładowe regulaminy pracy nakładczej lub umowa o pracę nakładczą (art. 21 ust. 1 pkt 13 updof). Jeżeli zatem nakładca określił w umowie lub regulaminie, że odpłatność jest ekwiwalentem za używanie w procesie pracy urządzenia będącego własnością chałupnika i została ona skalkulowana na podstawie realnego zużycia tego urządzenia przy wykonywaniu pracy, to można uznać, że świadczenie to może być zwolnione ze składek i nie stanowi wówczas podstawy wymiaru świadczenia chorobowego.

Podsumowując, jeżeli płatnik nie opłaca składek (w tym składki na ubezpieczenie chorobowe) od kwoty 150 zł, uznając ją za zwolnioną z oskładkowania jako ekwiwalent pieniężny, to podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za luty należy ustalić tylko na podstawie wynagrodzenia jednostkowego za pracę.

Stawka jednostkowa wynosi u chałupnika 0,25 gr. Przyjmijmy, że w okresie od sierpnia 2011 r. do stycznia 2012 r. chałupnik osiągnął następujące wynagrodzenia:

4556,97 zł : 6 m-cy = 759,50 zł.

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego/zasiłku chałupników nie ulega podwyższeniu do najniższej podstawy odpowiadającej minimalnej stawce wynagrodzenia za pracę, po odjęciu części składkowej, tj. 13,71%.

WAŻNE!

Podstawa wymiaru zasiłku chałupnika nie podlega podwyższeniu do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę pomniejszonego o 13,71%.

Wynagrodzenie chorobowe za luty należy obliczyć w następujący sposób:

• 759,50 zł : 30 dni = 25,32 zł stawka dzienna zasiłku 100%,
• 25,32 zł x 80% = 20,26 zł stawka dzienna zasiłku,
• 20,26 zł x 10 dni = 202,60 zł kwota świadczenia.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 1 pkt 2, art. 11 ust. 2, art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• § 2 ust. 1 pkt 9, § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.),
• art. 92 Kodeksu pracy,
• § 12 ust. 5, § 12a rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.),
• art. 12 ust. 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.),
• art. 3 pkt 4, art. 4 ust. pkt 2, art. 48 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.).