Czy w 2023 r. będzie podwójna waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego, tak jak ma miejsce podwójna waloryzacja minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej, w styczniu i w lipcu 2023 r. Sprawa trafiła do rządu.
- Podwójna waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego w 2023 r.
- Ile w 2023 r. wynosi świadczenie pielęgnacyjne?
- Komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne?
- Brak perspektyw nawet na podwójną waloryzację w 2024 r.
- Brak pracy nie z własnej woli
- Trybunał Konstytucyjny o świadczeniach dla rodzin osób z niepełnosprawnościami
- Prawo międzynarodowe o prawach osób z niepełnosprawnościami
Podwójna waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego w 2023 r.
Rzecznik Praw Obywatelskich napisał do Minister Rodziny Pracy i Polityki Społecznej pismo w sprawie przedstawienia stanowiska rządu, a także rozważenia możliwości podjęcia stosownych działań prawodawczych, w zakresie waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Świadczenie jest podwyższane dotychczas tylko raz w roku. Ostatnia podwyżka miała miejsce w styczniu 2023 r.
Rzecznik podkreślał, że skoro w 2023 r. będzie miała miejsce dwukrotna waloryzacja minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej - w styczniu i w lipcu 2023 r. to dlaczego świadczenie dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami również ma nie zostać podwyższone dwa razy. Wysokie koszty utrzymania, spadek wartości pieniądza i inflacja dotykają przecież każdego.
Zdaniem Rzecznika przepisy regulujące tryb waloryzacji świadczenia nie przewidują dwukrotnej podwyżki w ciągu roku, dlatego powinny zostać zmienione. Istotne jest to, że ustawa o minimalnym wynagrodzeniu określa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w zależności od prognozowanej na następny rok inflacji. Jeśli wyniesie ona co najmniej 5%, wtedy ustala się dwa terminy - i tak też się stało w 2023 r.
Ile w 2023 r. wynosi świadczenie pielęgnacyjne?
W 2023 r. świadczenie pielęgnacyjne wynosi 2458,00 zł.
Komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne?
Świadczenie pielęgnacyjne jest uregulowane w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz.U. z 2022 r., poz. 615 ze zm.).
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
- matce albo ojcu,
- opiekunowi faktycznemu dziecka,
- osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną
- innym osobom, na których zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Brak perspektyw nawet na podwójną waloryzację w 2024 r.
Rzecznik podkreśla, że: "Problemu nie rozwiązuje perspektywa uwzględnienia zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę przy okazji waloryzacji świadczenia w styczniu 2024 r., ponieważ nie ma mechanizmu pozwalającego na zmianę wysokości świadczenia z mocą wsteczną i uzyskania wyrównania za okres od lipca do grudnia.".
Brak pracy nie z własnej woli
Trzeba mieć na uwadze, że z przepisu art. 67 ust. 2 Konstytucji RP wynika, że obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb. A przecież podstawowym celem świadczenia pielęgnacyjnego jest częściowe pokrycie wydatków ponoszonych przez rodzinę w związku z koniecznością zapewnienia opieki i pielęgnacji osobie z niepełnosprawnością. Ma więc zabezpieczyć egzystencję osób z niepełnosprawnością przez wspieranie ich opiekunów, skoro Ci opiekunowie nie mogą pracować, muszą posiadać środki, które zapewnią godne życie - czy co gorsza - przeżycie.
Jest to tym bardziej ważne, że na gruncie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przepis art. 69 Konstytucji RP działa w dwóch relacjach - wobec osoby z niepełnosprawnością jako opiekuna oraz wobec osoby z niepełnosprawnością wymagającą wsparcia.
Trybunał Konstytucyjny o świadczeniach dla rodzin osób z niepełnosprawnościami
W jednym ze swoich orzeczeń Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że zabezpieczenie społeczne współcześnie musi być pojmowane jako system urządzeń i świadczeń służących zaspokojeniu usprawiedliwionych potrzeb obywateli, którzy utracili zdolność do pracy, czy doznali ograniczenia tej zdolności albo zostali obciążeni nadmiernie kosztami utrzymania rodziny (por. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 listopada 1996 r. sygn. akt K 7/95, OTK ZU nr 6/1996, poz. 49).
Prawo międzynarodowe o prawach osób z niepełnosprawnościami
Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami wskazuje, że państwa powinny podjąć odpowiednie kroki, aby zagwarantować osobom z niepełnosprawnościami m.in. prawo do odpowiednich warunków życia ich samych i ich rodzin oraz prawo do ochrony socjalnej bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
W myśli przepisów Konwencji ONZ świadczenia pieniężne mają również przeciwdziałać sytuacjom ubóstwa i skrajnego ubóstwa, w których mogą znaleźć się osoby z niepełnosprawnościami. Państwa nie mogą zwiększać trudności, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnościami, zmniejszając ich dochody w czasach kryzysu gospodarczego lub finansowego albo stosując działania oszczędnościowe, niezgodne z normami dotyczącymi praw człowieka. Świadczenie pielęgnacyjne pozostaje w ścisłym związku z realizacją tych założeń Konwencji, konieczna jest więc podwójna waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego.