Powinni Państwo wyrejestrować małżonkę pracownika z ubezpieczenia zdrowotnego od dnia uzyskania przez nią statusu osoby bezrobotnej (czyli od dnia zarejestrowania). Osobę bezrobotną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy do ubezpieczenia zdrowotnego powinien zgłosić urząd pracy. Osoby bezrobotne podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie posiadają innego tytułu do tego ubezpieczenia, nawet jeśli posiadają status członka rodziny ubezpieczonej.
W przedstawionej przez Państwa sytuacji małżonki pracownika następuje zbieg tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego – status członka rodziny osoby ubezpieczonej oraz status osoby bezrobotnej. Konieczne jest ustalenie, z którego tytułu żona pracownika powinna zostać zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego.
Osoba, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, jest zobowiązana zgłosić do tego ubezpieczenia członków rodziny, którzy po zgłoszeniu uzyskują prawo do świadczeń zdrowotnych (art. 67 ust. 3 ustawy zdrowotnej). Za członków rodziny uważane są następujące osoby:
- dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
- małżonek,
- wstępni (ojciec, matka, babka, dziadek) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Do ubezpieczenia zdrowotnego nie można zgłosić członka rodziny, który posiada własny, obowiązkowy tytuł do ubezpieczenia. Taka osoba powinna być zgłoszona z własnego tytułu, a nie z tytułu bycia członkiem rodziny osoby ubezpieczonej.
Posiadanie statusu członka rodziny ma w pewnych sytuacjach pierwszeństwo przed innymi tytułami do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do przypadków, w których status ten zwalnia z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osoby posiadającej własny tytuł do ubezpieczeń, należą m.in. takie tytuły, jak bycie uczniem lub studentem czy pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego (art. 66 ust. 2 ustawy zdrowotnej). Wśród tych tytułów nie został wymieniony status osoby bezrobotnej, co oznacza, że bezrobotny powinien zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez urząd pracy, a nie przez ubezpieczonego członka rodziny.
PRZYKŁAD
Paweł P., zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ma dwie córki (w wieku 17 i 19 lat). Każda z córek ma własny tytuł do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu – młodsza jest uczennicą, a starsza w maju br. przerwała studia i od października br. jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna (od czerwca do września w celach zarobkowych czasowo przebywała w Anglii). Młodsza córka Pawła P. powinna zostać zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego przez ojca (lub inną uprawnioną do tego osobę), gdyż pod względem obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego status członka rodziny ma pierwszeństwo przed statusem ucznia. Natomiast 19-letnia córka Pawła P. nie może być przez niego zgłaszana do ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ status osoby bezrobotnej ma pierwszeństwo przed statusem członka rodziny. Jeżeli Paweł P. zgłaszał swoją starszą córkę do ubezpieczenia zdrowotnego po przerwaniu przez nią studiów, to obecnie, od dnia zarejestrowania jej w urzędzie pracy, powinien zgłosić swojemu pracodawcy konieczność wyrejestrowania jej z tego ubezpieczenia jako członka rodziny.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje z dniem uzyskania statusu bezrobotnego, a wygasa z dniem utraty tego statusu. A zatem w okresie, gdy żona pracownika nie była zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna i nie posiadała innego tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, powinna być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. Natomiast od dnia zarejestrowania jako osoba bezrobotna powinna zostać w 7-dniowym terminie wyrejestrowana z tego ubezpieczenia. Obecnie obowiązujące przepisy nie precyzują, kto odpowiada za powiadomienie płatnika o konieczności wyrejestrowania członka rodziny (chociaż pragmatyka życiowa wskazuje, że powinien to być ubezpieczony, który zgłosił swoich bliskich do tego ubezpieczenia). Od 1 stycznia 2013 r. wejdą w życie przepisy, które jednoznacznie uregulują tę kwestię. Za powiadomienie płatnika o konieczności zarejestrowania do ubezpieczenia zdrowotnego i wyrejestrowania z niego członka rodziny będzie odpowiadał ubezpieczony.
Należy jednak pamiętać, że bezrobotnym w rozumieniu przepisów ustawy zdrowotnej jest tylko ta osoba, która została zarejestrowana jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego nie podlega osoba, która nigdzie nie pracuje i nie jest zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna.
Podstawa prawna:
- art. 3 ust. 2 pkt 5 i pkt 6, art. 5 pkt 3, art. 66 ust. 1 pkt 24, ust. 2 i ust. 3, art. 67 ust. 3, art. 75 ust. 9 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- art. 1 pkt 7 lit. c, pkt 11 ustawy z 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1016).