Obecnie nie ma już możliwości wpływu na wysokość Państwa składki wypadkowej, ponieważ wynika ona z danych przekazanych do ZUS w dokumentach ZUS IWA złożonych za trzy poprzednie lata (2009, 2010 i 2011 r.). Składkę ustaloną na podstawie tych danych będą Państwo opłacać za wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu wypadkowemu przez cały najbliższy rok składkowy, czyli od 1 kwietnia br. do końca marca 2013 r. Długofalowo mogą Państwo wpływać na obniżanie składki przez dbanie o bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Wysokość składki jest tym wyższa, im więcej wypadków przy pracy miało miejsce u płatnika i im więcej zatrudnia on osób w warunkach zagrożenia zdrowia.
Płatnik płaci składkę wypadkową za każdą zatrudnioną u siebie osobę, która podlega temu ubezpieczeniu. Składkę oblicza się przez pomnożenie ustalonej stopy procentowej przez podstawę wymiaru obowiązującą osobę ubezpieczoną. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obwiązuje przez rok składkowy, który trwa od 1 kwietnia danego roku do 31 marca roku następnego. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala ZUS, ale tylko niektórym spośród płatników – tym, którzy łącznie spełniają następujące warunki:
- byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. i co najmniej jeden dzień w styczniu 2012 r. (art. 31 ust. 7 ustawy wypadkowej),
- w 2011 r. zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych (art. 28 ust. 2 ustawy wypadkowej),
- podlegają wpisowi do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON (art. 29 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 2 ustawy wypadkowej).
ZUS ustala stopę procentową składki dla danego płatnika mnożąc stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, określoną dla grupy działalności, do której płatnik należy, przez wskaźnik korygujący ustalony indywidualnie dla tego płatnika.
PRZYKŁAD
AMIS Sp. z o.o. produkuje odzież dziecięcą. Zatrudnia 14 pracowników na podstawie umowy o pracę. Przez ostatnie trzy lata składała do ZUS informację ZUS IWA. ZUS wyliczył jej wskaźnik korygujący na 0,8. W roku składkowym 2012/2013 spółka zapłaci za wszystkich ubezpieczonych składkę wypadkową w wysokości 0,96% podstawy wymiaru. Ta wielkość powstała przez pomnożenie stawki wypadkowej dla grupy działalności płatnika (PKD C – 14 produkcja odzieży) wynoszącej 1,2% przez 0,8.
Stawka procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest z mocy prawa przypisana poszczególnym grupom działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Jest ona określona w załączniku 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. Nr 200, poz. 1692 ze zm., dalej rozporządzenie wypadkowe). Wysokość składki przypisana danej działalności jest tym wyższa, im dana branża jest bardziej „wypadkowa”, czyli im więcej występuje w niej wypadków przy pracy. Wyższe jest wówczas ryzyko wystąpienia wypadku lub choroby zawodowej.
Zgodnie z projektem rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie wypadkowe z 15 lutego br., stopy procentowe na ubezpieczenie wypadkowe dla niektórych grup działalności zostaną od 1 kwietnia 2012 r. podwyższone. Wzrasta m.in. kwota najwyższej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe – z obecnie obowiązujących 3,33% do 3,86%. Tym samym wzrośnie obciążenie składkowe również małych płatników, zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych – płacą oni składki wypadkowe na poziomie 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy.
Wyższa wypadkowość przekłada się na wyższą składkę także przy ustalaniu tzw. wskaźnika korygującego. Ustala go ZUS indywidualnie dla każdego płatnika. Wskaźnik korygujący jest to różnica między kategorią ryzyka dla grupy działalności, do której należy płatnik ze względu na rodzaj wykonywanej działalności, a kategorią ryzyka ustaloną dla niego przez ZUS na podstawie danych wykazanych w informacji ZUS IWA za trzy kolejne lata. Wskaźnik korygujący wynosi 0,5 – jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest niższa o co najmniej 6 kategorii od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności do 1,5 – jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest wyższa o co najmniej 6 kategorii od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności (§ 8 rozporządzenia wypadkowego).
WAŻNE!
Wysokość składki wypadkowej ustalanej przez ZUS jest uzależniona od „wypadkowości” grupy działalności, do której należy płatnik, oraz od indywidualnej wypadkowości występującej u tego konkretnego płatnika.
ZUS ustala wskaźnik korygujący znając indywidualne dane o wypadkowości u płatnika. Po zakończeniu roku kalendarzowego płatnik przekazuje je do ZUS w informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA. Dane w ZUS IWA powinny obejmować jedynie osoby, które uległy wypadkowi zakwalifikowanemu jako wypadek przy pracy, a przez to zostały też ujęte przez niego w rejestrze wypadków przy pracy (pracownicy) lub za które sporządził kartę wypadku (pozostali ubezpieczeni). ZUS wie więc, ilu było poszkodowanych u płatnika w wypadkach, w tym śmiertelnie i ciężko i ilu było zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występują w razie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
ZUS liczy wskaźnik korygujący ustalając średnią ważoną trzech wymienionych ryzyk. Dodaje do siebie cztery liczby: poszkodowanych, w tym śmiertelnie i ciężko i dwa razy tę samą, czyli zagrożonych wypadkiem (a dokładniej – pracujących w warunkach zagrożenia). Następnie tę wielkość dzieli przez cztery. Podstawę do wyliczenia średniej ważonej stanowi średnia arytmetyczna liczona z trzech kolejnych lat kalendarzowych, która wynika z dodania do siebie wspomnianych ryzyk i podzielenia ich przez tysiąc. Zatem także w przypadku średniej arytmetycznej jest ona tym niższa, im jest mniejsza wypadkowość.
WAŻNE!
Im bardziej płatnik ograniczy liczbę wypadków i zatrudnionych w warunkach zagrożenia, tym stawka procentowa składki wypadkowej będzie niższa.
Do 20 kwietnia ZUS prześle płatnikom za pośrednictwem poczty zawiadomienie o wysokości składki na rok składkowy 2012/2013.
Prawo przewiduje surowe sankcje dla płatnika, który nie przekazał danych na formularzu ZUS IWA, mimo że był do tego zobowiązany, lub dane okazały się nieprawdziwe, co skutkowało zaniżeniem wysokości składki. Wtedy ZUS w drodze decyzji ustala stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Wówczas płatnik jest zobowiązany opłacić wyższe składki wraz z odsetkami za zwłokę. Jeśli natomiast skutkiem błędu płatnika będzie zawyżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ZUS ustali ją na cały rok składkowy na podstawie prawidłowych danych. Oczywiście w takiej sytuacji płatnik składek jest zobowiązany złożyć informację ZUS IWA (jeżeli jej wcześniej nie złożył) lub ewentualnie korektę tej informacji, gdy wcześniej przekazane dane były nieprawidłowe.
Inspektor pracy może wystąpić do ZUS z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalonej na najbliższy rok składkowy, jeżeli w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzi rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Na podstawie wniosku inspektora pracy ZUS wydaje decyzję o podwyższeniu składki.
Firma, która rażąco narusza przepisy bhp, musi liczyć się z jeszcze surowszymi konsekwencjami. PiP może wydać nakaz natychmiastowego wstrzymania pracy z powodu bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia oraz decyzję w sprawie wstrzymania eksploatacji niebezpiecznych maszyn i urządzeń.
Podstawa prawna:
- art. 28 ust. 2, art. 30–32, art. 34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.),
- § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 ze zm.).